سروش / رادیو کوچه
souroosh@radiokoocheh.com
هفدهم آذرماه مصادف با زادروز محمد تقی بهار ملقب به ملک‌الشعرا شاعر، روزنامه‌نگار، ادیب، تاریخ‌نویس، و سیاست‌مدار ایرانی بود. بهار در روز اول اردیبهشت سال ۱۳۳۰، مطابق با 21 آوریل 1951، ساعت 8 صبح، در خانه‌ی خود در خیابان ملک‌الشعرا بهار فعلی، خیابان تخت جمشید بدرود زندگی گفت.
محمدتقی بهار در هفدهم آذر سال 1265 در مشهد در خانواده‌ای به دنیا آمد که به «صبوری» معروف بود. این نام را پدر بهار، محمد کاظم ملک الشعراء صبوری، به عنوان تخلص شعری خویش برگزیده بود و انتخاب آن به پیوند با احمد صبور باز می‌گشت، پیوندی که در خانواده‌ی پدر بهار افتخاری به شمار می‌آمد.
صبور از‌کاشان بود و ساکن آنجا؛ شاعری خوش سخن و قصیده‌سرائی پر توان که از نزدیکان عباس میرزا، پسر فتحعلی‌شاه قاجار بود.
پدر محمد کاظم، به علتی که دانسته نیست، دل از کاشان بر‌کنده و به خراسان رفته بود. پدر بهار در مشهد به دنیا آمد و بهار نیز؛ اما پیوند با کاشان و پیوند با صبور هرگز فراموش نشد.
در دوران استبداد صغیر در سال ۱۳۲۸ بهار به مشروطه‌طلبان خراسان پیوست و در انتشار روزنامه‌ی «خراسان» با آنان هم کاری کرد.
وی شعرهایی را در این روزنامه چاپ می‌کرد، از جمله شعر معروف «کار ایران با خداست» با مطلع «با شَهِ ایران ز آزادی سخن گفتن خطاست». این روند تا فتح تهران در ۱ رجب ۱۳۲۷ به‌دست مشروطه‌طلبان و استعفای محمدعلی شاه ادامه یافت.
پس از فتح تهران، بهار نویسندگی را نیز شروع کرد و اولین مقالات سیاسی و اجتماعی‌اش در طوس با امضای «م. بهار» و بعضی از مقالاتش نیز بدون امضا در «حبل‌المتین» چاپ کلکته منتشر شد.
بهار در ۱۳۲۸ در مشهد روزنامه‌ی «نوبهار» را که نظرات حزب دموکرات را که در همان سال راه‌اندازی شده بود منتشر می‌کرد، تأسیس کرد. بهار هم‌زمان به عضویت کمیته‌ی ایالتی این حزب انتخاب شد. نوبهار به‌دستور کنسول روسیه توقیف شد و بهار بلافاصله روزنامه‌ی جدیدش «تازه‌بهار» را منتشر کرد. اما تازه‌بهار هم در محرم ۱۳۳۰ به‌دستور وثوق‌الدوله وزیر خارجه‌ی وقت تعطیل شد. بهار و نه نفر از اعضای حزب دموکرات را نیز دست‌گیر کرده و به تهران فرستاندند.
یک سال بعد ملک‌اشعرا دوباره به مشهد برگشت و با اجازه‌ی «نیرالدوله» والی خراسان دوباره روزنامه‌ی نوبهار را راه‌اندازی کرد. ولی به‌علت محدودیت‌های سیاسی این بار در زمینه‌ی مسایل اجتماعی، اخلاقی، و دینی می‌نوشت. بهار یک سال در نوبهار کار کرد و پس از آن، تقریبن هم‌زمان با آغاز جنگ جهانی اول، به نمایندگی دوره‌ی سوم مجلس شورای ملی، انتخاب شد.
پس از انقلاب روسیه و شکوفایی مجدد احزاب در ایران، بهار دوباره به تهران برگشت و دوسال پیاپی نیز به عضویت کمیته‌ی مرکزی حزب دموکرات انتخاب شد. در این دو سال بهار انجمن ادبی دانشکده و مجله‌ی ادبی‌ای با همین نام دایر کرد و نوبهار را نیز دوباره برای مدتی راه انداخت.
با ظهور رضا شاه پهلوی، بهار به حمایت از او پرداخت اما بعد از مدتی شروع به انتقاد از عمل کرد وی کرد. بعدها رضاپهلوی در باره‌ی بهار چنین گفت: «من ملک را خیلی دوست داشته‌ام ولی خود او نخواست از من استفاده کند».
در دوران محمدرضا شاه پهلوی در ۱۳۲۵ شمسی بهار مدتی هم وزیر فرهنگ شد.
سرانجام محمد تقی بهار در روز اول اردیبهشت سال ۱۳۳۰، مطابق با 21 آوریل 1951، ساعت 8 صبح، در خانه‌ی خود در خیابان ملک‌الشعرا بهار فعلی، خیابان تخت جمشید بر اثر بیماری سل بدرود زندگی گفت.
منابع
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
