علی فرح‌بخش/ رادیو کوچه
دین در حقیقت یک واژه‌ی پارسی‌ست که مانند بسیاری از واژه‌های پارسی به زبان عربی راه یافته و حتا در سانسکریت هم دیده می‌شود. ریشه‌ی این لغت، واژه‌ی «د اِ نه» (daena) در گویش اوستایی‌ست که نخستین بار در متن‌های مذهبی ایران باستان آمده که به معنای وجدان آگاه و بینش درونی است .
……………………………………………..
……………………………………………..
«شناختی بر آیین بودا در چین» – بخش نخستگروهی از پژوهش‌گران ادیان خاور دور، بر این باورند که سرزمین هند (زادگاه بودا) بستر مناسبی برای رشد آیین بودا نبود، و چه‌بسا اگر پیام بودا از این سرزمین کوچ نمی‌کرد، شاید از میان میرفت. اولین سرزمینی که آیین بودا به شکل رسمی به آن راه یافت…
……………………………………………..
«شناختی بر آیین شینتو» – بخش دوم
آیین شینتوی باستانی، اساسن دارای انشعابات و فرقه‌های گوناگون نبود، بلکه در سیر تاریخی خود، بنابر موقعیت‌های گوناگون، به شکل‌های مختلفی تجلی یافت. در حالت کلی، شش نوع شینتو وجود داشته و دارد که همگی اجزای تشکیل دهنده‌ی شینتوی واحد هستند.
……………………………………………..
«شناختی بر آیین شینتو» – بخش نخست
آیین «شینتو» (Shinto) بیش‌تر یک باور کهن است تا یک دین منسجم و سازمان یافته، هر چند که در دوره‌ی معاصر، بسیاری کوشیدند تا این آیین باستانی را به‌صورت «دین»، در یک چارچوب رسمی قرار دهند.
……………………………………………..
خوش‌بختانه یا متاسفانه چند سالی‌ست که علوم معنوی از قبیل یوگا، ریکی، سایکیک، انرژی درمانی، مدیتیشن و غیره در ایران رشد زیادی داشته‌اند.
……………………………………………..
در گزارش قبل، پیرامون پیشینه‌ی آیین بودا در اروپا، مختصر شرحی به‌میان آمد. در پرونده‌ی امروز، به بررسی دلایل گرایش اروپایی‌ها به کیش بودایی خواهیم پرداخت. گرایشی که به‌طور مسلم، پدیده‌ای همه‌گیر یا بسیار گسترده نیست، اما بی‌شک در تاریخ معاصر اروپا، قابل توجه و بازبینی‌ست.
……………………………………………..
در گزارش امروز، نگاهی می‌اندازیم به آیین بودا در اروپا. پیشینه‌ی بودیسم در این قاره را مورد بررسی قرار می‌دهیم، و دلایل گرایش بعضی اروپایی‌ها به این مکتب شرقی را در بخش دوم این گزارش و برنامه‌ی آتی، بررسی خواهیم کرد.
……………………………………………..
«تقیه» در فرهنگ لغات، به‌معنای «پنهان کردن» و «پرهیز کردن» است. معنای فعل «تقیه کردن» نیز در فرهنگ «دهخدا» این‌چنین آمده‌است: «پنهان کردن مذهب خویش. خودداری کردن از اظهار عقیده و مذهب خویش، در مواردی که ضرر مالی یا جانی یا عرضی متوجه شخصی باشد، این مذهب را پوشیده و پنهان می‌داشتند و تقیه می‌کردند».
……………………………………………..
«سبد خرچنگ‌ها و جنگ نرم ادیان»
جنگ ادیان در تاریخ بشری را می‌توان یکی از تاریک‌ترین نقاط زندگی معنوی انسان‌های جهان به‌شمار آورد. برای نمونه می‌توان به «جنگ‌های صلیبی» اشاره داشت که بین مسلمانان و مسیحیان و در کمال تعجب، مابین فرقه‌هایی از مسیحیت رخ داد.
……………………………………………..
«نگاهی به روایتهای داستانی در ادیان»
داستان و داستانپردازی در جهان، ریشهای کهن دارد. به نظر میرسد که در قرنهای گذشتهی تاریخ بشری، داستانگویی روشی بودهاست برای آموزش نسلهای بعد. با نگاهی به کتابها و مدارک مذهبی
……………………………………………..
«مذهب و اسکناس در ویتنام کمونیست»
چندی پیش، مجموعه برنامه‌هایی تحت عنوان «گزارش‌های ویژه درباره‌ی درآمدهای مذهبی» در یکی از شبکه‌های خبری پخش شد. یکی از این گزارش‌ها «حزب کمونیست ویتنام و حمایت از مذهب» بود. در بخشی از این گزارش آمد:
……………………………………………..
در پرونده‌ی پیشین، پیرامون بیش از نیم قرن تنش میان تبت و دولت کمونیست چین، مختصر شرحی به میان آمد. همان‌گونه که پیش‌تر نیز ذکر شد، در این پرونده به زندگی‌نامه‌ی رهبر بوداییان تبت «دالایی لاما» می‌پردازیم.
……………………………………………..
«تبت، دین و دولت کمونیست»- بخش اول
چهار سال پیش، در مقاله‌ای تحت عنوان «دین تبتی روی خط‌آهن چین» که در مجله‌ی اخبار ادیان منتشر شد در خصوص راه‌اندازی خط آهن «چینگ‌های»-»تبت» نوشتم و تاثیرات آن بر فرهنگ و مذهب تبت.
……………………………………………..
«محمود احمدینژاد» رییس جمهوری اسلامی، پس از طرح هدفمند کردن یارانهها در ایران، در گفت‌و‌گویی رسمی اعلام کرد که مبلغ پرداختی به مردم، پول «امام زمان» است. وی این موضوع را پیش کشیدهبود که آن طرح را نیز «امام زمان» به او القا کردهاست.
……………………………………………..
تنش‌های مذهبی، پدیده‌ی بسیار ریشه‌داری‌ست. از آغاز تشکیل ادیان، به هر شکل و گونه‌ای، تنش میان پیروان مذاهب گوناگون وجود داشته‌است. از جمله معروف‌ترین این تنش‌ها می‌توان به «جنگ‌های صلیبی» اشاره کرد.
……………………………………………..
«استفاده از روبند و حاشیه‌های آن»
حجاب در اسلام، همواره از موضوعات بحث‌انگیز بوده و هست. در این میان، استفاده از «روبند» یا «برقع» که توسط گروهی از زنان مسلمان استفاده می‌شود، این بحث را جنجالی‌تر از پیش کرده است. استفاده از روبند یا برقع در اروپا و امریکای‌شمالی و….
……………………………………………..
«استخاره گرفتن و ریشه‌های تاریخی آن»
پیش از اسلام، نوعی «فال» در سرزمین عربستان و در بت‌کده‌ها بوده که بسیار به استخاره کردن شباهت داشته و ممکن است که استخاره کردن در اسلام، از همان نوع فال‌گیری، ریشه گرفته و بعدها، تغییر کرده باشد.
……………………………………………..
«وقتی که دین، سوژه‌ای برای خنده می‌شود»
در سرزمینی که لطیفه، تمسخر و طنزهای قومی، نقل هر محفلی بوده و هست، باید انتظار میرفت که شوخی با دین هم سر از پرده‌های نهان، بیرون بکشد. چند سالی‌ست که شوخی با بنیان‌‌های دینی و شخصیت‌های مذهبی برجسته، نسبت به گذشته،
……………………………………………..
«دین‌گریزی» در ایران اسلامی، پدیده‌ی نوظهوری نیست، هر چند امروزه بیش‌تر به چشم خورده و به نظر میرسد رشدی تصاعدی را پیش گرفته‌است. گروهی، واژه‌ی «دین‌گریزی» را نمی‌پسندند و از آن به عنوان گرایش کم‌تر به دین و احکام آن یا کم‌رنگ شدن باورهای مذهبی یاد می‌کنند …
……………………………………………..
در پرونده‌ی گذشته به دین ایزدی یا یزیدی پرداختیم. دینی که پیروان آن، «ملک طاووس» را برترین فرشته‌ی خدا و حاکم بر جهان می‌دانند، هر چند این فرشته در ادیان ابراهیمی نظیر مسیحیت و اسلام، نمادی‌ست از گم‌راهی و همواره در برابر خداوند قرار می‌گیرد و «شیطان»، واژه‌ای‌ست که با لقب‌های منفی آمده بعد از آن، و با تصویر سیاه و دیو‌گونه‌اش در باور پیروان ادیان الهی، هیچ شباهتی به موجود زیبایی مانند طاووس ندارد.
……………………………………………..
پیش از آغاز این پرونده، لازم به ذکر است که خواننده و شنونده‌ی این سلسله بحث‌ها – که نگاه و نقدی‌ست به دین و پدیده‌‌های مذهبی – خود به‌تر می‌داند که ما در این مجموعه یادداشت‌ها، قصد تبلیغ و انتشار هیچ دین و اندیشه‌ای را نداریم و نیز، قصد اهانت و تخریب هم در میان نیست.
……………………………………………..
در یک جمع‌بندی مختصر پیرامون پرونده‌های پیشین در خصوص جایگاه دین، این پرونده را به موضوع جایگاه دین در ایران امروز اختصاص می‌دهیم. دین در ایران از چه جای‌گاهی برخوردار است؟ آیا دین اسلام در ایران، در موقعیت و جایگاه درست خود مستقر شده؟
……………………………………………..
ماه محرم و سبک و سیاق‌های گوناگون عزاداری برای سومین امام شیعیان، همیشه حاشیه‌هایی نیز داشته و دارد که بعضی از آن‌ها نو‌ظهور است و گروهی، قدمتی تاریخی دارند. یکی از مباحث بحث‌برانگیز در این میان، قمه‌زنی است.
……………………………………………..
«نیم‌نگاهی به مراسم قربانی در انظار عمومی»
خون سرخ رنگی که در پیاده‌رو و خیابان جاری‌ست، بوی نامطبوع، گوسفندی که سر و ته از یک قلاب از سر در خانه آویزان و شکم‌اش دریده شده، مقداری بازمانده‌ی بدبو از آن حیوان و چند شاخه علف که گوشه‌ای به یادگار مانده.
……………………………………………..
مسجد واژه‌ای‌ست عربی که ریشه‌ی آن به وضوح مشخص نیست و در خصوص خاست‌گاه این کلمه نظرات متعددی وجود دارد. بعضی ریشه‌ی آن را در زبان آرامی و بعضی در زبان عبری می‌دانند. در هر حال مسجد در تعریف عام آن، محل و مکانی‌ست برای عبادت خداوند.
……………………………………………..
«نگاهی به امام‌زاده‌های ایران»
از بحث مرقد افراد برجسته‌ی دین اسلام در ایران که بگذریم، به فهرست بلند بالایی از امام‌زاده‌ها بر‌می‌خوریم. طی خبر‌هایی که چندی پیش پیرامون تعداد امام‌زاده‌ها در ایران از سوی خبرگزاری‌ها اعلام و بحث‌های جنجال‌انگیزی برپا شد، این یادداشت را به بحث پیرامون جایگاه امام‌زاده‌ها در ایران اختصاص می‌دهیم.
……………………………………………..
در ادامه‌ی بحث پیشین پیرامون جایگاه دین، همان‌گونه که ذکر شد، به بررسی جایگاه دین در سطح اجتماع پرداختیم. برای رسیدن به ریشه‌ی این مهم، از مبحث‌های به ظاهر ساده و موضوع‌های بارز در اجتماع آغاز کردیم تا از این رو بتوانیم به بن‌مایه‌های این خاست‌گاه دست یابیم.
……………………………………………..
بازی‌کن فوتبال گل می‌زند و با خوش‌حالی تمام، لباس ورزشی‌اش را بالا می‌کشد و نوشته‌ای که نام یا لقب یکی از امامان و یا معصومین اسلامی‌ست را به دوربین و تماشاگرها نشان می‌دهد. نامی که آن را بسیار عزیز می‌داند و دلیل موفقیت خودش را به آن نسبت می‌دهد….
……………………………………………..
«نگاهی به دیروز، امروز و فردای دین‌داری»
پس از انقلاب 1357 در ایران، بر اساس رفراندوم عمومی در سراسر کشور، مردم به جمهوری اسلامی ایران، رای مثبت دادند. پیش از این تاریخ و در زمان پادشاهی «محمد‌رضا پهلوی» و حتا قبل از آن، در ایران، مسجد و خانقاه و روضه و غیره برپا بود.
……………………………………………..
شش دهه‌ی پیش در بندر‌‌های جنوبی ایران، کارگر‌های چینی، هندی و بیگانه‌ی غیر مسلمانی که مسوول تخلیه‌ی بار کشتی‌ها بودند، برای شناسایی، دستمال‌‌هایی به بازو‌های خود می‌بستند تا کارگر‌های مسلمان ایرانی در حین کار، سعی کنند با آن‌ها برخورد نکنند، زیرا که آن‌ها را نجس می‌دانستند…
……………………………………………..
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
