«معروف‌ترین عبادت‌گاه جهان»

سحر بیاتی/ رادیو کوچه

مالزی کشوری است با چند ملیت و مذهب شاید همین تکثر رنگ‌ها، باورها و زبان‌ها یکی از عواملی است که این سرزمین را در لیست برترین‌های گردش‌گری قرار داده است.

با سفر به «کوالالامپور» هم‌زمان می‌توان با چند ملیت و مذهب آشنا شد، از چینی‌های بودایی تا هندی‌های معتقد به آیین هندو و مالایی‌های مسلمان و مسیحیان سایر ملل، هر کدام از این ملیت‌ها و مذاهب اماکن مقدس و محله‌های خاص خود را در پایتخت مالزی بنا کرده‌اند. هر چند با وجود تعداد کثیر ایرانی‌های مقیم «کوالالامپور» خبری از محله ایرانی‌ها نیست.

فایل صوتی را از اینجا بشنوید

فایل را از این جا دانلود کنید

برای یافتن جاذبه‌های توریستی مالزی آن جاذبه‌های خاصی که آن‌ها دارند و ما نداریم راه افتادم به  بزرگ‌ترین عبادت‌گاه هندی‌ها خارج از سرزمین هندوستان، جالب است بزرگ‌ترین عبادت‌گاه هندی‌ها در مالزی، بزرگ‌ترین کازینوی چینی‌ها در مالزی و بسیاری جاذبه‌های دیگر که لزومن از تاریخ و تمدن مالزی سخن نمی‌گوید و به مهاجران تعلق دارد.

«باتو کیو» نام معبدی است در 13 کیلومتری شمال «کوالالامپور» این معبد به دلیل نزدیکی به تپه‌ها و مجموعه غارهای اطرافش و نزدیکی به رودخانه «باتو» که در پشت این تپه واقع شده ‌است، به معبد غارهای «باتو» شهرت دارد.

سالانه بیش از ۱٫۵ میلیون نفر از این معبد دیدین می‌کنند که از این رو این معبد را به یکی از پر بازدیدترین اماکن مذهبی جهان بدل کرده ‌است. پر بازدیدترین مکان مذهبی جهان که از قضا اسلامی هم نیست و در کشوری اسلامی بنا شده خود نشان از اصرار مالایی‌ها بر چند ملیتی شدن و آزادی مذهب در میان مهاجران دارد. بین مردم هندوی مالزی، شهرت «باتو کیو» به میلیون‌ها سال می‌رسد، زمانی که بومی‌های منطقه از غارها به عنوان سرپناه استفاده می‌کرده‌اند. در سال ۱۸۹۱ یک بازرگان مشهور هندی در مالزی، این معبد را به یکی از بزرگان تاریخ مذهبی هندو پیشکش کرد و مجسمه بزرگی را در آن بنا نهاد و در سال ۱۹۲۰ تعداد ۲۷۲ پله برای دست‌رسی آسان‌تر زائران به غارهای این معبد، در دامنه‌ی این تپه ساخته شد.

یک روز معمولی و آفتابی را برای رفتن به این معبد انتخاب می‌کنم روزهای ‌نیایش و شکرگزاری هندوها معبد «باتوکیو» میزبان هزاران نمازگزار هندو و صدها توریست و جهان‌گرد است. روزهای‌ مقدس برای هندوها، نمازگزاران با ظاهری آراسته به رنگ‌های خاص نیایش به سوی معبد می‌روند. معبدی که در غارهای «باتو» پنهان شده و برای رسیدن به آن باید از 272 پله گذشت. برای کسی که در روزی خلوت و بی‌هیاهو به این معبد رفته باشد، زیبایی غریب مجسمه‌ها و فضای مرموز معابد درون غار، لذتی آمیخته با معنویت به هم‌راه دارد. اما در روز مقدسی چون روز شکرگزاری، نشانه‌ای از معنویت و عرفان شرقی‌ در این معبد زیبا به چشم نمی‌خورد. انبوه فشرده‌ی از مردم، در دالانی باریک پیش می‌روند و بوی تند عود، عرق و ادویه‌های هندی کلافه‌ات می‌کند.

اما روز عادی و غیرعادی برای دست‌فروشان و کاسبان «باتو کیو» معنا ندارد همه‌‌جا بساطی از کالاهای بی‌کیفیت پهن است این‌ کالاها نه تن‌ها صنایع دستی سنتی هندی نیست که همان اجناس بی‌کیفیت و درجه چندمی چینی است که همه جای شهر می‌توان یافت.

برخی از این بساطی‌ها هم البته به فروش ادویه و شیرینی‌جات هندی می‌پردازند و هر کجا که قصد سرک کشیدن داشته باشی دست‌شان را برای گرفتن مبلغی دراز می‌کنند. مثلن بخشی از معبد را شبیه باغ وحش آراسته‌اند و تو برای وارد شدن باید مبلغی پول پرداخت کنی. غذاهای مخصوص پرندگان و خزندگان هم هست که می‌توانی بخری و به حیوانات بی‌نوای گرسنه بدهی که هم در دنیا خیر ببینی هم در آخرت.

هر چند در مذهب هندوها آخرت معنا ندارد، با وجود گوناگونی زیاد میان شاخه‌های هندوگرایی و پیروان آن، چند باور اولیه در همه آن‌ها مشترک است. این باورهای اولیه عبارتند از باززایی (دوباره زاده شدن)، امکان رهایی از باززایی توسط رستگاری؛ و باور به قوانین کارما (هر چه بکاری همان بدروی) و دارما (نظم ذاتی و درونی اشیا‌ و پدیده‌ها). روش زندگی هندوها پیرامون این مفاهیم شکل می‌گیرد. پس خبری از زندگی اوخروی نیست و این احسان به حیوانات شاید کاشتن نیکی باشد برای درو کردن نیکی و شاید راهی برای رستگاری نمی‌دانم.

با یک نگاه گذرا به معبد هم می‌توان ارزش معنوی حیواناتی چون «گاو»‌، «فیل» و «میمون» را برای هندوها فهمید. مجسمه گاوی بزرگ که بر پشت بام یکی از معابد خفته تا مجسمه‌هایی با صورت فیل و میمون نشان دهنده این تقدس برای هندوها هستند.

غذای مقدس نیز در سطل‌های بزرگ آماده پذیرایی از زائران است. اما نمی‌دانم حکمت حضور کبوتران در امکان مذهبی چیست که حتا در هیاهوی معبد «باتوکیو» هم دسته دسته روی زمین نشسته و دانه برمی‌چینند.

برای ورود به قسمت‌های سرپوشیده معبد باید کفش‌ها را بکنید، اما برای بالا رفتن از پله‌های بلند معبد باید حواس‌تان باشد گیر «میمون‌های» دزد نیوفتید که می‌گویند دزدان ماهری هستند و به یک چشم برهم زدن هر چه در دست دارید می‌ربایند.

دریاچه‌ای کوچک هم در کنار معبد واقع شده با ماهیان بزرگ و گرسنه که به محض ریختن غذا توسط بازدیدکننده‌ها چنان از سر و کول هم بالا می‌روند که گمان می‌کنی آماده پرواز هستند.

صدای جرینگ جرینگ پابند زنان هندی با موهای بلند و «ساری»های (لباس سنتی زنان هندی) زرق و برق دار همه‌جا به گوش می‌رسد، هندوها حتا اگر فقیر و گرسنه باشند هم غذای خدایان‌شان را فراموش نمی‌کنند. کنار دریا کنار خیابان یا در پیاده و معابد اگر دسته‌ای میوه دیدید بدانید این سهمیه خدایان هندوهاست.

از معبد می‌گذرم اما فکر می‌کنم توریست‌هایی که برای دیدار معابد هندو به مالزی سفر می‌کنند بی‌شک از دیدن امکان مذهبی ایرانی هم لذت می‌برند از مساجد هزار ساله و بناهای فرهنگی تاریخی، شاید باید این بار سری به «شاه عباس صفوی» بزنم، به «نقش جهان» و «مسجد جامع اصفهان» چه فرقی است میان امکان مذهبی مالزی با امکان مذهبی ایرانی؟ چه می‌شود که توریست‌ها برای دیدن اماکن مذهبی مالزی را برمی‌گزینند. «مسجد صورتی پوتراجایا» و «مسجد جامع مالزی» چه فرقی با «قره‌کلیسای» ایران دارد؟

مروری بر میراث فرهنگی ایران شاید گره‌گشای این معما باشد.

[Show as slideshow]

«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»