اردوان طاهری/ رادیو کوچه
«حسین‌على‌منتظرى» متولد سال 1301 خورشیدى (1340 هجرى قمرى - 1922 میلادى ) در شهر نجف‌آباد است و در محضر اساتیدی هم‌چون: آیت‌اله خمینى، آیت‌اله‌علامه‌طباطبایى و آیت‌اله بروجردى دروس خارج فقه را گذراند. آیت‌اله‌منتظری، ازجمله شخصیت‌های شناخته‌شده تاریخ انقلاب اسلامی‌است که از سال‌های پیش از انقلاب همراه و یاور آیت‌اله‌خمینی، بنیان‌گذار جمهوری‌اسلامی‌ایران بود.
پس از بازداشت آیت‌اله‌خمینى درجریان قیام پانزده خرداد 1342، ساواک قصدداشت به منظور خاموش کردن قیام و نهضت مردمى، وی را اعدام کند، بنابراین آیت‌اله‌منتظرى در نخستین حرکت، در مسجد جامع نجف‌آباد، به عنوان حمایت از آیت‌اله‌خمینى و اعتراض به بازداشت او، یک هفته تحصن عمومى برقرارکرد. آیت‌اله‌منتظرى با وجود خطرات بسیار امنیتى و مخالفت‌هاى بعضى از علما در حوزه علمیه قم با آیت‌اله‌خمینى و بى‌تفاوتى عده‌اى دیگر نسبت به نهضت اسلامی، طرفدارى و حمایت همه جانبه خویش را از وی در همه حال اعلام مىکرد و در این راه مشکلات بسیارى را به جان خرید. نقش آیت‌اله‌العظمى‌منتظرى در پیروزى انقلاب‌اسلامى در ابعاد‌فکری، سیاسی و نیز حمایت از مرجعیت و رهبری آیت‌اله‌خمینی، غیرقابل انکار است. به این‌گونه فعالیت‌های بنیادی، باید تنظیم اعلامیه‌ها، نشر آن‌ها و حمایت‌هاى مالى از نهضت اسلامى و افراد مبارز را نیز اضافه کرد.
آیت‌اله‌منتظری در سال‌های نخستین استقرار حکومت‌جمهوری‌اسلامی، نقش برجستهیی در نظام سیاسی ایران داشت. او علاوه بر اجرای طرح‌های تقویمی – مذهبی هم‌چون: هفته وحدت، هفته ولایت و امامت، روز جهانى مستضعفین و نیز ریاست مجلس خبرگان قانون اساسی، از سال 1364 تا فروردین سال 1368 به عنوان قائم‌مقام رهبری نظام‌جمهوری‌اسلامی‌ایران شناخته می‌شد
آیت‌اله‌منتظری در سال‌های نخستین استقرار حکومت‌جمهوری‌اسلامی، نقش برجستهیی در نظام سیاسی ایران داشت. او علاوه بر اجرای طرح‌های تقویمی – مذهبی هم‌چون: هفته وحدت، هفته ولایت و امامت، روز جهانى مستضعفین و نیز ریاست مجلس خبرگان قانون اساسی، از سال 1364 تا فروردین سال 1368 به عنوان قائم‌مقام رهبری نظام‌جمهوری‌اسلامی‌ایران شناخته می‌شد. او همواره بر اصلاح ساختار سیاسى نظام تأکید و بر حذف ارگان‌هاى غیرقانونى از جمله: دادگاه انقلاب، دادگاه ویژه روحانیت و شوراى عالى انقلاب فرهنگى اصرار داشت و در سال‌هاى قائم‌مقامى، نظریه «انتخاب» را در درس خارج خود مطرح کرد که براساس آن، فقیه - هرچند جامع‌الشرایط باشد – بدون آراى مردمى هیچ‌گونه مشروعیتى نخواهدداشت.
اما آن‌هایی که انقلاب را وسیله‌اى برای رسیدن به اهداف خویش مىدانستند، توان تحمل انتقادات و برخوردهاى شفاف وی را دربرابر انحرافات و کج‌روی‌هاى برخى مقامات نداشتند. به‌خصوص برخوردهاى ناشایست و غیرانسانى با زندانیان سیاسى و اعدام‌هاى بى‌رویه، موجب اعتراض شدید آیت‌اله‌منتظری شد و بدین‌ترتیب، بدخواهان با به‌کارگیرى آخرین توان درپى حذف کامل آن مجتهد بزرگ شیعه از صحنه‌هاى سیاسى و اجتماعى انقلاب برآمدند.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
پس از برکناری آیت‌اله‌منتظری از قائم‌مقامی رهبری در سال 1368، مواضع اعتراضی وی در مواردی هم‌چون مسأله استقراض خارجی در همان سال و اعتراض به فضای ارعاب و خفقان برای نیروهای انقلابی و برخی فرمانده‌هان جنگ در سال 1371 و نیز طرح مسئله مرجعیت آیت‌اله‌منتظرى توسط عده‌اى از علماى حوزه پس از درگذشت آیت‌اله اراکى در سال 1373 علت برخوردهای قهری نظام اسلامی با وی را فراهم کرد.
و سرانجام، در روز 23 آبان سال 1376، مصادف با سیزده رجب – به دلیل احساس خطر دررابطه با مسئله مرجعیت شیعه و حکومتى‌شدن مرجعیت و دخالت ارگان‌هاى دولتى درآن – وی سخنرانى مهمى ایراد داشت و درباره استقلال کامل قواى سه‌گانه، مسوول بودن کلیه افراد در برابر قانون و رد فراقانونى‌بودن رهبرى و تأکید بر محدود‌بودن قدرت او طبق قانون‌اساسى، آزادى عمل در انتخاب مرجعیت شیعه و آزادى تشکل‌هاى حزبى و گروهى مطالبى را بیان کرد. این بار مخالفین با قدرت‌نمایى کامل و اعزام نیروهایى از سپاه، اطلاعات و بسیج شهرستان‌هاى مختلف، ضمن حمله به حسینیه و تخریب و اشغال آن، به منزل مسکونى و دفتر آیت‌اله‌منتظری یورش بردند. در حمله به منزل و محل سکونت وی، تعدادى از مسوولین سپاه اصرار داشتند آیت‌اله‌منتظرى را به بهانه حفظ جان به مکان نامعلومى انتقال‌دهند که با مقاومت او طرح آن‌ها خنثى شد. حسینیه پس از چند روز که محل استقرار اشغال‌گران بود، درحالى که به شکل مخروبه‌اى درآمده‌بود و هنوز هم به همان صورت باقى است، به حکم دادگاه ویژه روحانیت پلمب شد. و پس از چندروز، در یورشى مجدد و باز بنا به حکم دادگاه ویژه روحانیت – در زمان دادستانى محمد‌محمدی رى‌شهرى- درهای ورودى به منزل آیت‌اله‌منتظرى مسدود و جوش داده شد و تنها در ورودى به قسمت داخلى منزل وی را باز گذاشتند که این در نیز توسط نیروهاى سپاه پاسداران مستقر در کیوسک نگهبانی در جلوى آن به طور شبانه روزى کنترل مىشد و بیش از پنج‌سال، آیت‌اله‌منتظری جز با فرزندان، خواهر و برادران و نوه‌هاى خویش با شخص دیگرى اجازه ملاقات نداشت و به جرم نصیحت و تذکرات خیرخواهانه، در منزل مسکونى‌اش زندانى شد.
آیت‌اله‌منتظری درپی حوادث پس از انتخابات خرداد 1388: «این‌که عده‌ای نسبت به حکومت خودی بوده و بتوانند دست به هر جنایتی بزنند، به خوابگاه دانشجویان حمله کرده و آن‌ها را مورد ضرب و شتم قرارداده و از طبقه بالا به پایین پرتاب کنند، قتل‌های زنجیره‌ای را انجام دهند و فرهیختگان این ملت را وحشیانه ترور کنند و از مجازات مصون باشند، با هیچ دین و آئینی سازگار نیست
در دهم بهمن 1381 با شدت یافتن بیمارى وی و فشار علما و مراجع تقلید و مجامع داخلى و بین‌المللى، نامه نمایندگان مجلس شوراى اسلامى با بیش از یکصد و ده امضا در اعتراض به ادامه‌ی این حصر ظالمانه، و نیز بیانیه آیتالهطاهرىاصفهانى، حصر آیت‌اله‌منتظری شکسته‌شد.
پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در خرداد 1388، حسین‌علی‌منتظری در واکنش به حوادث پس از انتخابات از مسوولان خواست نسبت به «اشتباهات انجام‌شده در رویدادهای اخیر»، از مردم عذرخواهی کنند و گفت: «این‌که عده‌ای نسبت به حکومت خودی بوده و بتوانند دست به هر جنایتی بزنند، به خوابگاه دانشجویان حمله کرده و آن‌ها را مورد ضرب و شتم قرارداده و از طبقه بالا به پایین پرتاب کنند، قتل‌های زنجیره‌ای را انجام دهند و فرهیختگان این ملت را وحشیانه ترور کنند و از مجازات مصون باشند، با هیچ دین و آئینی سازگار نیست.»
آیت‌اله‌منتظری، شاگردان بسیاری تربیت کرد که در میان آن‌ها بسیاری از مسوولین و روحانیون سرشناس دوران جمهوری‌اسلامی به چشم می‌خورند: سیدعلى‌خامنه‌اى، اکبرهاشمى‌رفسنجانى، سیدمحمدخاتمى، مهدى‌کروبى، سیدموسى‌صدر، سیدعلى‌محقق‌داماد، محمدفاضل‌لنکرانى، یوسف‌صانعى، محمدرضا‌مهدوى‌کنى، صادق‌خلخالى، مصطفى‌خمینى، صادق‌احسان‌بخش، عبدالمجیدمعادیخواه، عبداله‌نورى و محمدمحمدى‌گیلانى، گروهی از شاگردان نامدار او هستند.
از مرحوم آیت‌اله‌منتظری بیش از 29 کتاب منتشر شده‌است که از آن جمله می‌توان: مبانى فقهى حکومت اسلامى، کتاب خاطرات، موعود ادیان، معارف و احکام بانوان و رساله حقوق را نام برد.
سرانجام آیت‌اله‌العظمی‌حسین‌علی‌منتظری در تاریخ ۲۸ آذر سال ۱۳۸۸و در 87 سالگی در شهر قم دار فانی را وداع گفت.
منابع:
ویکی پدیای فارسی
وب‌سایت رسمی آیت‌اله منتظری
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
۱ Comment