آصف آشنا/ رادیو کوچه
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، برای یاد بود از قربانیان جنایت جنگی، موزه‌ای را در ولایت بدخشان اعمار و بازگشایی کرد. در این موزه عکس و آثار بجا مانده از آن‌عده از قربانیان جنگ نگه‌داری می شود که دو سال قبل اجساد شان از یک گور دسته جمعی در مرکز ولایت بدخشان بدست آمده‌است. گوری دسته‌جمعی که پس از بررسی معلوم شد بیش از پنج‌صد تن در آن دفن شده بودند.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
این اولین موزه، در نوع خود در افغانستان است که از سوی کمیسیون مستقل حقوق بشر و به در خواست بستگان و اعضای خانواده قربانیان در این کشور ساخته شده و به «موزه شهدا» نام‌گذاری شده‌است. در موزه شهدا در واقع در محل همان گور دستجمعی اعمار شده و در آن عکش و آثاری بجا مانده از دفن شدن‌گان در گور دستجمعی نگه‌داری می‌شود.
وقتی داخل این موزه بشوی میز به درازی بیش از سه میتر را در وسط اولین صالون می‌بینی که روی آن لباس‌های قربانیان گور دستجمعی قرار داده شده‌است. عکس‌های دور تا دور موزه نشان می‌دهد که همه قربانیان این گور دستجمعی مردان و کودکان پسر بوده‌اند.
دکتور «سیما سمر»، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر می‌گوید؛ اعمار این موزه گامی است که برای عملی‌کردن برنامه عدالت انتقالی در افغانستان برداشته می‌شود. به باور خانم سمر، برنامه عمل عدالت انتقالی دولت افغانستان ایجاب می‌کند که بناهای یادبود از قربانیان جنایت جنگی در افغانستان از سوی دولت این کشور ساخته شود. اما عدم توجه جدی دولت در این خصوص و هم چنین تقاضای بازماندگان قربانیان سبب شد که این موزه و مناره باد بود از قربانیان جنایت جنگی توسط کمیسیون مستقل حقوق بشر ساخته شود.
هم‌چنین به گفته او یکی از خواست‌های مردم در برنامه عمل عدالت انتقالی، پاک‌سازی نهادهای دولتی از افراد متهم به جرایم جنگی و ضدبشری است. البته سوتفاهم نشود، افرادی که به تخطی‌های حقوق بشری بسیار مشهور هستند. اگر که آنان در نهادهای دولتی باشند، مردم اعتماد کرده نمی‌توانند، به این دلیل باید نهادهای دولتی پاک‌سازی شوند. افراد متعهد در نهادهای دولتی جابجا شوند تا مورد اعتماد مردم باشند و دولت موفق شود.»
این درحالی است که دولت افغانستان در هشت سال گذشته به دلیل موجودیت فساد گسترده‌ای اداری و دست داشتن به گسترش فرهنگ معافیت از قانون بارها از سوی جامعه جهانی مورد انتقاد قرار گرفته‌است.
صبغت‌اله خاکسار، رییس شورای دادخواهی قربانیان بدخشان در مراسم بازگشایی موزه شهدا در بدخشان گفت، مردم بدخشان نه می‌خواهند که خون شهدای شان را ببخشند. به گفته او این امر زمانی ممکن است که جنایت‌کاران در مقابل مردم زانو بزنند و از مردم معذرت بخواهند.
به اساس برنامه عمل عدالت انتقالی دولت افغانستان، به جنایت‌های انجام‌شده در سه دهه‌ای اخیر رسیدگی صورت می‌گیرد. امری که از سوی فعالین حقوق بشر ناکافی خوانده می‌شود. به باور فعالین حقوق بشر رسیدگی به جنایت‌های انجام شده در سه دهه اخیر نه می‌تواند از پس تامین عدالت انتقالی برآید. چون هنوز بازماندگان قربانیان دوره‌های پیش‌تر از آن نیز زنده هستند.
باآن‌که در هشت‌سال گذشته برای رسیده‌گی به پرونده عدالت انتقالی و به محاکمه کشانیده جنایت کاران از سوی نهادهای مدنی و سازمان‌‌های ملی و بین‌المللی انجام شده‌است، اما به باور فعالین حقوق بشر در افغانستان حضور شمار از جنایت‌کاران جنگی در دستگاه دولت سد بزرگی در راه عملی شدن عدالت انتقالی در این کشور است.
افغانستان یکی از کشورهای است که چندین دهه جنگ و بحران داخلی و تجاوز قدرت‌های بزرگ را تجربه کرده‌است. چیزی که منجر به قربانی‌شدن دها‌هزار نفرشده و بیش از دو میلیون شهروند این کشور را معلول ساخته‌است.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
