نهال نوریان/ رادیو کوچه
«اما آیا هم‌جنس‌گرایی و رفتارهای ناشی از آن نوعی بیماری است؟ پاسخ این پرسش را نمی‌توان از فیلسوفان، عالمان دین یا معلمان اخلاق انتظار داشت. در اینجا به گمانم باید بپذیریم که سخن دانش‌مندان ذیربط ارجحیت عرفی دارد. تا پیش از سال 1974 انجمن روان‌پزشکان آمریکا (APA) هم‌جنس‌گرایی را نوعی اختلال روانی می‌دانست، اما در سال 1974 آن انجمن رسمن اعلام کرد که در این مورد خطا کرده است. امروزه تقریبن اکثریت قریب به اتفاق متخصصین ذیربط هم‌جنس‌گرایی را بیماری نمی‌دانند. البته در بسیاری مواقع، ممکن است هم‌جنس‌گرایی، به‌خاطر فشارهای اجتماعی زیادی که بر فرد هم‌جنس‌گرا وارد می‌شود، به انواع اختلالات روحی و رفتاری (مانند افسردگی، اضطراب، بی‌ثباتی شخصیت و غیره) بیانجامد، اما هم‌جنس‌گرایی از آن حیث که هم‌جنس‌گرایی است، بیماری تلقی نمی‌شود.»
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
بحث پیرامون حقوق اقلیت‌های جنسی و به‌طور کلی آگاهی جنسی و آزادی‌های وابسته به آن، دیرزمانی نیست که در کنار صحبت از سایر حقوق و آزادی‌های فردی و اجتماعی، محل گفت‌وگو و مجادله‌ی صاحبان اندیشه و مدافعان حقوق بشر قرار گرفته است، ولی در هر حال در زمانی که اغلب پیشروان حقوق بشر در ایران هنوز موضع روشنی در این زمینه نگرفته‌اند و یا نظرگاه خصمانه‌ی خود را ابراز داشته‌اند، «آرش نراقی» را می‌توان یکی از پیش‌گامان نظریه‌پردازی در این زمینه دانست. او با نگاهی بی‌غرض و دقیق، با توجه به جنبه‌ی اخلاقی بیش از جنبه‌ی حقوقی و با استدلال و پیش کشیدن مستدلات خام‌دستانه و بدون پایه‌ی عقلانی و اخلاقی اندیش‌مندان هم‌جنس‌گراستیز، با هوشیاری خاص خود که در سایر متن‌های او نیز می‌توان سراغ گرفت، با برشمردن مهم‌ترین دلایل عقلی و با توجه به زمینه‌ی آنها در آرای اندیش‌مندان، می‌کوشد سویه‌ای منطقی در میان این گفتارها بیابد و آنها را از منظر خرد مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. او به‌طور خاص به موضوع هم‌جنس‌گرایان می‌پردازد تا به طور عام به تمامی اقلیت‌های جنسی برسد.
آقای نراقی با تذکر این نکته که نباید مفهوم هم‌جنس‌گرایی را به مفاهیمی چون شاهدگرایی، صحبت احداث و لواط فروکاست و ضمن پیشنهاد برای تفکیک میان «هم‌جنس‌گرایی» و «رفتارهای جنسی هم‌جنس‌گرایانه» به این نکته‌ی کلیدی در حوزه‌ی اخلاق اشاره می‌کند که اگر تمایلی بیرون از حوزه‌ی اختیار فرد انجام پذیرد، مشمول داوری اخلاقی نخواهد شد و آن‌چه می‌تواند موضوع داوری اخلاقی واقع شود، فعل مختارانه است و اگر حتا کسی رفتارهای هم‌جنس‌گرایانه را نوعی بیماری تلقی کند، در آن صورت نیز این رفتارها از دایره‌ی داوری اخلاقی بیرون خواهند ماند. جزوه‌ی «درباره‌ی اقلیت‌های جنسی» برای نخستین‌بار در سال 1384 منتشر شد و اگرچه آرش نراقی پس از این جزوه، باز هم در مورد این اقلیت‌ها اظهار نظر کرده، ولی اهمیت این جزوه از چند جهت قابل توجه است. آرش نراقی نویسنده، مترجم، استادیار دانش‌گاه و عضو هیت مدیره‌ی موسسه‌ی «خشونت‌پرهیزی برای دموکراسی» که عمده‌ی فعالیت‌های خود را در زمینه‌ی فلسفه‌ی دین و معرفت‌شناسی انجام می‌دهد، چند پیش‌فرض را در استدلال خود پیرامون اقلیت‌های جنسی مفروض داشته است. او به گونه‌ای به‌سراغ این پیش‌فرض‌ها می‌رود که پیش از این، تمام گزینه‌های اشتباه را بنابر منطق و با تکیه بر اصول بنیادین خط زده است.
آرش نراقی به شیوه‌ی همیشگی خود استوار است که پایه‌ی آن بر تسلط گسترده‌ی او به دین، رعایت اخلاق در مجادله، پیش کشیدن گزینه‌ها و سپس حذف گزینه‌های نادرست و مهم‌تر از همه‌ی این‌ها، متانت پیش‌برد بحث و سلامت علمی است. در این جزوه هم به‌سوی موضوع چالش‌برانگیز مطرح‌شده از جانب خود خیز برمی‌دارد و یکی پس از دیگری گزینه های مفروض را خط می‌زند و در نهایت به این نتیجه می‌رسد که «اگر نتایج بحث و بررسی‌های این نوشتار درست باشد، در آن صورت لاجرم باید بپذیریم که مهم‌ترین استدلال‌هایی که در تقبیح اخلاقی رفتارهای هم‌جنس‌گرایانه مطرح شده، از استحکام کافی برخوردار نیست. به بیان دیگر، این ادعا که رفتارهای هم‌جنس‌گرایانه اخلاقن ناروا و در خور نکوهش‌اند، بنیان اخلاقی استواری ندارد..» و در ادامه چنین توصیه می‌کند که «دین‌ورزان خردپیشه هم لاجرم باید نتایج بحث و فحص‌های عقلی درباره‌ی این قبیل موضوعات را جدی تلقی کنند.» او معتقد است که «مسئله‌ی شان اخلاقی و حقوق اجتماعی و انسانی اقلیت‌های جنسی از جمله مسایلی است که جهان جدید در برابر اندیش‌مندان مسلمان قرار داده و از ایشان پاسخی انسانی و خرد پسند می‌طلبد.»
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
