شهر تاریخی ماسوله شهرت جهانی دارد. این شهر که همه ساله پذیرای خیل گردشگران از اقصی نقاط ایران و جهان است، با وسعتی حدود 160 هزار مترمربع در غربیترین ناحیه استان گیلان واقع است.
بافت «خانه شما بام خانه دیگری است» ماسوله در کمتر نقطهای از دنیا به کار رفته چون حیاط خانه شما بام خانهای دیگر است و گردشگران بیشتر برای دیدن از بافت معماری و تاریخی ماسوله به این شهر سفر میکنند اما بسیاری نیز از شهرهای اطراف برای استفاده از آب و هوا و طبیعت زیبای ماسوله بار سفر به این منطقه را میبندند. البته این شهر مورد توجه کوهنوردان نیز هست. در هر صورت جاذبههای تاریخی، معماری و طبیعی ماسوله به گونهای است که هر گردشگری را با هر نوع سلیقه به سوی خود میکشد. حتی زمستان پربرف آن زیبا و دیدنی است.
آب و هوای باطراوت کوهستانی و موقعیت ویژه خزری و نیز خاک مناسب زمینه رشد پوشش جنگلی نظیر انواع توسکا، گردو و فندق وحشی و مراتع را فراهم آوردهاست. وجود آبشارها و چشمه های متعدد در اطراف ماسوله زیبایی طبیعت آن را دو چندان کرده، کوههای ماسوله سرشار از معادن آهن، کوارتزیت، کریستالین، روی، سرب و… است و وجود همین معادن سبب شدهبود تا در زمان فتحعلی شاه گلوله های توپخانه ایران در ماسوله ساخته شود.
زبان و گویش مردم ماسوله تالشی است که در آن از واژههای روسی، ترکی، عربی، فارسی و گیلکی استفاده میشود.
مردم ماسوله در ساخت انواع چاقو و ابزارهای فلزی، چاروقدوزی، گیوه و چموش دوزی، گلیم بافی، جوراب بافی، دستکش و عروسکهای پشمی، روفرشی، ساخت درب و پنجره مشجر، میز و صندلی و دمپایی مهارت بسیار دارند.
گردشگرانی که به ماسوله سفر میکنند حتمن یکی از سوغات ماسوله را به یادگار برای دوستان و آشنایان خود میبرند.
«گردک» شیرینی محلی ماسولهای است که از مواد مقوی و طبیعی تهیه میشود و «بزه گیر»، «شامی ماسوله»، «میرزاقاسمی»، «ماهی سفید» و «باقلاقاتوق» نیز از غذاهای سنتی ماسوله به شمار میآیند.
با توجه به تنوع تولید صنایع دستی ماسوله بازار این شهر در فصلهای بهار و تابستان از رونق بسیار خوبی برخورداراست.
درباره تاریخچه ماسوله باید گفت که ماسوله در گذشته به نامهای «خورتاب خانی»، «بیشه البقره» و نیز «ماسالار» خوانده میشد که احتمالن به علت قرارگرفتن در نزدیکی کوهی به نام ماسالار بوده و با گذشت زمان به ماسوله تبدیل شدهاست.
در گذشته دور مردم ماسوله در ارتفاعی بالاتر به نام منطقه کهنه ماسوله به فاصله 8 کیلومتری ماسوله کنونی ساکن بودهاند که احتمالن بر اثر حوادثی همچون توفان، سیل، زلزله و یا شیوع بیماری و جنگ آنجا را ترک کرده و به محل کنونی کوچ کردهاند.
رابینو درباره ماسوله چنین مینویسد: دهکده ماسوله به 5 محله تقسیم میشود، کش سربالا،
کش سرپایین، مسجد بر، اسدمحله و خانه. همچنین دهکده دارای 2 حمام و 3 کاروانسرا و بازار و 400 دکان است و آسیاب برای نرمکردن پوست انار داشتهاند و پوست انار سائیده را در رنگ کاری به کار می بردهاند. به هر صورت ماسوله روزگاری مرکز تلاقی استانهای اردبیل، زنجان و گیلان بودهاست ولی در حالحاضر به صورت بنبست درآمده و مردم برای سفر به این استانها از مسیرهای دیگری استفاده میکنند.
آبشار ماسوله رودخان با ارتفاع بیش از 20 متر، آبشار خرم بو، آبشار لارچشمه، رودخانه سیاورود، رودخانه پلنگور، پارک ماسوله و غازبوزخانه معروف به غاریخکون (یعنی برفخان)از مناطق دیدنی تاریخیترین روستای گیلان به شمار میرود.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»