محبوبه شعاع / رادیو کوچه
mahboobeh@koochehmail.com
«غلامحسین بنان» خواننده به نام ایرانی، عضو شورای موسیقی رادیو، استاد آواز هنرستان موسیقی تهران و بنیان‌گذار انجمن موسیقی ایران، در پانزدهم اردیبهشت سال 1290 خورشیدی درخیابان زرگنده، قلهک تهران به‌دنیا آمد. پدرش «کریم‌خان‌بنان‌الدوله نوری» و مادرش دختر «شاهزاده رکن‌الدوله» (برادر ناصرالدین شاه) بود. او از شش سالگی به خوانندگی و نوازن‌گی ارگ و پیانو پرداخت و در این راه از راهنمایی‌های مادرش که پیانو را بسیار خوب می‌نواخت بهره گرفت، اولین استاد او پدرش بود و دومین استاد، مرحوم «میرزاطاهرضیاءذاکرین رثایی» و سومین استادش «مرحوم‌ناصر سیف» بوده‌اند.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
از سال ۱۳۲۱ صدای غلامحسین بنان، هم‌راه با همکاری عده‌ای از هنرمندان دیگر از رادیو تهران به گوش مردم ایران رسید و دیری نگذشت که نام بنان زبانزد همه شد. «روح‌اله خالقی» او را در ارکستر انجمن موسیقی شرکت داد و با ارکستر شماره یک نیز همکاری خود را شروع کرد و از بدو شروع برنامه، همیشه جاوید «گل‌های رنگارنگ» وی به دعوت استاد «داود پیرنیا» همکاری داشت. بنان در طول فعالیت هنری خود، حدود 350 آهنگ را اجرا کرد و آن‌چه که امتیاز مسلم صدای او را پدید می‌آورد، زیر و بم‌ها و تحریرات صدای او است که مخصوص به خودش بود.
استاد بنان نه تنها در آواز قدیمی و کلاسیک ایران استاد بود، بلکه در نغمه‌های جدید و مدرن ایران نیز تسلط کامل داشت. تصنیف زیبا و روح پرور «الهه ناز» او به‌ترین معرف این ادعا می‌باشد. بنان را می‌توان به حق بزرگ‌ترین اجرا کننده آهنگ‌های سبک وزیری، خالقی دانست. او هم‌چنین در کنار «ادیب خوانساری» از به‌ترین اجرا‌کنندگان آثار صبا و محجوبی محسوب می‌شود. استعداد شگرف او در مرکب خوانی و تلفیق شعر و موسیقی بارها ستایش موسیقی‌دانان معاصرش را بر انگیخت.
وی در سال ۱۳۳۲ به پیش‌نهاد شادروان خالقی به اداره کل هنرهای زیبای کشور منتقل شد و به سمت استاد آواز هنرستان موسیقی ملی به کار مشغول شد و در سال ۱۳۳۴ رییس شورای موسیقی رادیو شد. غلامحسین بنان از ابتدا در برنامه‌های گل‌های جاویدان و گل‌های رنگارنگ و برگ‌سبز شرکت داشته و برنامه‌های متعدد و گوناگون دیگری که از این خواننده بزرگ و هنرمند به یادگار مانده است.
در این برنامه‌ها، استادان تراز اول موسیقی سنتی چون روح‌اله خالقی، ابوالحسن صبا، مرتضی محجوبی، احمد عبادی، حسین تهرانی، علی تجویدی، با او همکاری داشته‌اند.
استاد غلامحسین بنان در سال ۱۳۳۶ در اثر یک سانحه رانندگی در جاده کرج یک چشم خود را از دست داد و هم‌چنین مدت‌ها بود که مبتلا به ناراحتی جهاز هاضمه شده بود از طرف دیگر حنجره‌اش نیز آمادگی بیان نیازهای درونیش را نداشت و به همین دلیل اندک‌اندک از خواندن اجتناب ورزید و از صحنه هنر کناره کشید و دیگر حدود بیست سال آخر عمر را تقریبن فعالیت چشم‌گیری نداشت و روز به روز بیماری او را بیش‌تر رنجور می‌کرد و متاسفانه کوشش‌های پزشکان و مراقبت‌های «پری‌بنان» همسرش هم موثر نیفتاد و سرانجام در هشتم اسفندماه سال 1364 خورشیدی در بیمارستان «ایران‌مهر» قلهک درگذشت. و در امامزاده طاهر کرج به خاکر سپرده شد.
کتاب «از نور تا نوا» کتابی است که به کوشش «دکتر داریوش صبور» در مورد زندگی این خواننده بزرگ موسیقی سنتی ایران منتشر شد.
اما از ماندگارترین ترانه‌های بنان می‌توان به: آهنگ آذربایجان، آمدی جانم به قربانت، یار رمیده، الهه ناز، می ناب، خاموش، مراعاشقی شیدا، من روز ازل، نوای‌نی و سرود همیشه جاوید ای ایران اشاره کرد. هم‌چنین مجموعه آثار استادبنان به نام «رویای هستی» به کوشش «شهرام آقایی‌پور» درسال 1381 در تهران منتشر شد.
منابع:
وکی‌پدیا
زندگی‌نامه اساتید‌برجسته ایران
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
