روشنک آسترکی/ رادیو کوچه
پروژه «پارس جنوبی» به دلیل کمبود سرمایه متوقف شد. روز گذشته، ۲۱ تیر ماه خبرگزاری مهر طی گزارشی از توقف بسیاری از فازهای پروژه پارس جنوبی و کند شدن توسعه دیگر فاز‌ها خبر داد.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
خبرگزاری مهر در این گزارش نوشت: «کاهش تزریق منابع مالی به فازهای در دست اجرای پارس جنوبی و «نبود یک مدیریت هوشمند و نظام‌مند به منظور هدایت منابع مالی به طرح‌های اولویت‌دار وزارت نفت» توسعه میدان‌های مشترک نفت و گاز میان ایران و قطر را متوقف یا بسیار کند کرده است».
«پارس جنوبی» بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است که در خلیج فارس و در آب‌های سرزمینی ایران و قطر واقع شده است. ایران و قطر از ابتدای برداشت از این میدان مشترک همواره در رقابت برای برتری در بهره‌برداری از منابع هیدروکربنی این میدان بودند. گفتنی است حجم گاز موجود در این میدان می‌تواند انرژی مورد نیاز ۱۰ سال ساکنان کل کره زمین را تامین کند.
سرمایه‌ای عظیم در دست مسوولانی ناکارآمد
در پاییز سال ۱۳۹۱ ایران در حال برداشت روزانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب از ذخایر این میدان بود، که ۷۰ میلیون مترمکعب کمتر از شریک خود، در این میدان برداشت می‌کرد.
بهره‌برداری از مجتمع بندری پارس که از تیرماه ۱۳۸۹ به شرکت ملی نفت‌کش ایران، واگذار شد تا کنون با سرمایه‌گذاری کلانی که در آن صورت گرفته است، پیشرفت چشمگیری نداشته است. گفتنی است ایران تاکنون در برداشت از این میدان عظیم گازی جهان، در مقیاس قابل توجهی از رقیب خود یعنی قطر عقب است. برداشت قطر از این میدان مشترک و عظیم گازی بیش از دو برابر ایران می باشد.
خرداد ماه سال ۱۳۸۹ بود که قرارداد طرح توسعه ۳۵ ماهه هشت فاز پارس جنوبی امضا شد ولی با گذشت سه سال از امضای این قرارداد، پیشرفت اجرایی هیچ‌یک از این فازهای ۳۵ ماهه پارس جنوبی حتی به ۶۵ درصد هم نرسیده است. «محمود احمدی‌نژاد» زمستان سال گذشته در مراسم افتتاح یکی از طرح‌های صنعت گاز تاکید کرده بود که با بهره‌برداری از فازهای جدید پارس جنوبی تا اواسط مرداد ماه ۱۳۹۲ که کار دولت دهم پایان می‌یابد، ظرفیت تولید گاز ایران از این میدان مشترک دو برابر خواهد شد.
این در حالیست که «اکبر ترکان»، از کارشناسان اقتصاد انرژی ایران چندی پیش اعلام کرد که دولت احمدی‌نژاد در سه سال گذشته ۴۶ میلیارد دلار در پارس جنوبی هزینه کرده، اما با این حال هیچ فاز جدیدی در این میدان مشترک به بهره‌برداری نرسیده است. اکبر ترکان معتقد است بهره‌برداری کامل از تمام فازهای پارس جنوبی کمتر از ۴۰ میلیارد دلار هزینه دارد، اما دولت بیش از این مقدار هزینه کرده و هیچ بخشی از کار را به بهره‌برداری نرسانده و «حتی یک فاز جدید و استاندارد این میدان مشترک هم آماده بهره‌برداری و تولید گاز نیست.»
با این همه دولت احمدی‌نژاد اعلام کرده که در راستای پیش‌برد پروژه‌های پارس جنوبی، برای سال جاری هم نیاز به ۳۰ میلیارد دلار منابع مالی دیگر دارد.
ناگفته نماند که بهمن سال ۱۳۹۱ جکت دوم فاز ۱۳ پارس جنوبی در عمق حدود ۸۰ متری خلیج فارس در هنگام نصب غرق شد. تنها هزینه ساخت این سازه حدود ۴۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.
علت این حادثه شکسته شدن بوم جرثقیل «اچ ال ۵۰۰۰» اعلام شد. جرثقیل «اچ ال ۵۰۰۰» متعلق به شرکت صنعتی دریایی ایران از جمله جرثقیل‌های لوله‌گذار برای نصب سازه‌های دریایی صنایع نفت و گاز ایران در آب‌های نیمه عمیق است که اسفند ماه سال ۱۳۸۹ نیز دچار حادثه شد. در حادثه دو سال قبل نیز بوم ۴۰۰ تنی این جرثقیل شکسته شده بود.
«پارس جنوبی» بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است که در آب‌های سرزمینی ایران و قطر در خلیج فارس واقع شده است و برداشت قطر از این میدان مشترک تاکنون بیش از دو برابر ایران بوده است
در هر حال کارشناسان همواره در حال هشدار نسبت به عدم پیشرفت این پروژه عظیم ملی هستند. نکته جالب اینجاست که همان تحریم‌هایی که سه سال است از سوی برخی مسوولان، پیش پا افتاده و ناکارآمد توصیف می‌شدند، حالا به بهانه‌ای برای توجیه تاخیر‌ها در طرح توسعه فازهای پارس جنوبی تبدیل شده اند. «محمدرضا زهیری» مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در این زمینه گفت: «این تحریم‌ها منجر به تحمیل تاخیرهای چندین ساله به توسعه فازهای قدیمی و جدید در دست اجرای پارس جنوبی شده است».
در همین راستا «غلامحسین خواجه‌علی»، مدیرعامل سابق شرکت سپانیر، بزرگ‌ترین پیمان‌کار پروژه‌های میدان گازی پارس جنوبی هفته گذشته با انتقاد از وزارت نفت به خبرگزاری مهر گفته است تحریم عامل بسیاری از تاخیرهاست و وقتی نمی‌توان ال‌سی گشایش کرد و نقل و انتقال منابع مالی انجام داد، چطور می‌توان یک فاز پارس جنوبی را راه انداخت.»
وی با اشاره به ۷۲ ماهه شدن توسعه فاز ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی گفت است «هم‌اکنون فازهای جدید هم دچار مشکل هستند، زیرا امکان انتقال منابع مالی وجود ندارد».
پس از خروج شرکت‌های خارجی از ایران به خاطر تحریم‌ها، کار توسعه فازهای میدان گازی پارس جنوبی عمدتن به شرکت‌های داخلی واگذار شد، اما از آن زمان این شرکت‌ها موفق به تکمیل هیچ فازی نشده‌اند.
عزم دولت یازدهم برای تکمیل پارس جنوبی
به نظر می‌رسد دولت یازدهم درخصوص پارس جنوبی عزم خود را جزم کرده است و به حساب‌کشی از این پروژه کلان فکر می‌کند. چنان‌چه «اکبر ترکان» که گفته می‌شود از گزینه‌های احتمالی حسن روحانی برای تصدی پست وزارت نفت است، اعلام کرده است با توجه به عدم موفقیت دولت دهم در پروژه پارس جنوبی، مسوولان دولت آینده باید نحوه هزینه منابع مالی را در این میدان مشترک بررسی کنند.
توسعه و شتاب در برداشت نفت و گاز از این میادین مشترک از نان شب هم واجب‌تر است اما این پروژه ملی و اولویت‌دار در برنامه چهارم و به‌ویژه پنجم توسعه تاکنون چندان عملیاتی نشده است.
در شرایط فعلی توسعه و افزایش نفت و گاز در برخی از میادین مشترک کشور هم‌چون پارس جنوبی، آزادگان جنوبی، لایه نفتی پارس جنوبی، اسفندیار، فروزان، سلمان و برخی از میادین کوچک مشترک با عراق با تاخیرهای چندین ساله روبه‌رو هستند و این در حالی است که کشورهای عربی همسایه حداکثر برداشت نفت و گاز را در این میادین مرزی آغاز کرده اند.
البته یکی از دلایل تاخیر در توسعه میادین مشترک عدم تامین به موقع منابع مالی و اعتباری است. با این حال عزم دولت آینده در کنار مساعدت مجلسی‌ها می‌تواند بخش عمده‌ای از عقب‌ماندگی پارس جنوبی را جبران کند. عوامل گوناگونی از جمله اعمال تغییرات متعدد مدیریتی در سطح مدیران، پیمان‌کاران و حوزه کارفرمایی، عدم تعریف اولویت بندی تامین مالی توسط شرکت ملی نفت و ناکارآمدی نظام جریمه و تشویق پیمان‌کاران باعث شده که حتی تا سال آینده هم امکان آغاز تولید زودهنگام گاز طبیعی در این پروژه‌های مشترک فراهم نشود.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
