«از نود دکل فعال در خلیج فارس، سهم ایران تنها سیزده عدد است»

مهدی افشارنیک

برای تحقق برنامه پنجم به 125 دستگاه حفاری در دریا وخشکی نیاز داریم. ایران 13 دکل دریایی مشغول به کار دارد و طبق آخرین اطلاعات قرار است 3 دستگاه دیگر نیز بزودی وارد بازار کند اما عربستان 25 دکل مشغول به کار در منطقه دارد.

طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته برای برنامه پنجم تولید نفت ایران باید روزانه به 200/5 میلیون بشکه در روز برسد. این گفته مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران است. هم اکنون میزان تولید نفت ایران محل مناقشه است ایران رقم 200/4 را اعلام می‌کند و دبیرخانه اوپک این میزان را پایین‌تر می‌داند. برخی منابع غیر رسمی حکایت از افت شدید تولید ایران در سال‌های اخیر دارند به طوری‌که افت تولید ایران در سال‌های قبل به طور معمول 200هزار بشکه سالانه بود ولی هم‌اکنون رقم‌هایی بیشتر از این در افت تولید گویا به ثبت رسیده است. این موضوع توجه هرچه بیشتر مسولین را برای توسعه میادین نفتی کشور گوشزد می‌کند که حفاری مهم‌ترین رکن توسعه میادین نفتی و گازی است.

مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران به عنوان بیشترین دارنده دکل‌های خشکی می‌گوید: «برای تحقق برنامه پنجم به 125 دستگاه حفاری در دریا وخشکی نیاز داریم.»

این در حالی است که اکثر مناقصاتی که برای ساخت دکل در سال‌های گذشته برگزار و به قرارداد منجر شد از چشم‌انداز روشنی برخوردار نیستند وبه گفته کارشناسان کاربست دیگری باید برای عقب ماندگی ایران در بازار حفاری وتوسعه میادین به خصوص در دریا اندیشیده شود. بنابر گزارش پیش رو یاردهای شرق آسیا از رونق بهتری نسبت به دیگر نقاط جهان برخوردارند و باید دید ایران توانایی همکاری و مشارکت با شرکت‌های دیگر را برای تهیه دکل دارد یا نه؟

چشم انداز جهانی قیمت دکل

بنا بر آخرین گزارش موسسه ODS-Petrodata در چشم انداز جهانی به نظر می‌رسد با شاخص نفت نایمکس در ماه‌های آینده قیمت هر بشکه نفت در حدود 70تا 90 دلار خواهد بود و در پایان سال 2010 به حدود 87دلار برای هر بشکه خواهد رسید. همچنین پیش‌بینی می‌شود که نرخ گاز طبیعی در طول سال 2010تغییر عمده‌ای نکرده و در دسامبر سال 2010در حدود 6/5 دلار به ازای هر MMBTU باشد.

پیش‌بینی می‌شود در 2010 سفارش ساخت 12 دستگاه دکل شناور داده خواهد شد که اغلب برای شرکت برزیلی پتروبراس است. اما سفارش جک آپ باید تا سقف 18دستگاه برسد. در زمینه فعالیت‌های جک آپ‌ها گمانه‌زنی‌ها می‌گوید با افزایش فعالیت‌های کارفرمایان که با ثبات بهای نفت به دست آمده میزان دکل‌های حفاری فراساحل به تدریج افزایش و تعداد جک آپ‌های مشغول به کار که در ماه دسامبر 2009تعداد آنها در سرتاسر جهان 304 دستگاه بود به 325 دستگاه در دسامبر 2010 می‌رسد.

در مورد نرخ اجاره روزانه دکل‌ها پیش‌بینی می‌شود که نرخ اجاره بهای روزانه دکل جک آپ از میانگین 130هزار دلار در روز که ماه دسامبر بود به حدود 112هزار دلار در دسامبر2010 برسد. در مورد میانگین نرخ اجاره روزانه دکل‌های شناور نیز که در ماه دسامبر 2009 حدود 365هزار دلار بود احتمالا در دسامبر 2010 به بیش از 385 هزرا دلار افزایش می‌یابد.

عربستان 25 ایران 13

هم اکنون در منطقه خلیج فارس 90 جک آپ مشغول به کار هستند که از این تعدا د سهم دو قدرت منطقه‌ای قابل توجه است. ایران 13 دکل دریایی مشغول به کار دارد و طبق آخرین اطلاعات قرار است 3دستگاه دیگر نیز بزودی وادر بازار کند اما عربستان 25 دکل مشغول به کار در منطقه دارد.

بنا بر این گزارش با برقراری ثبات نسبی در بازار نفت و حفظ بهای آن در بیش از هر بشکه 70دلار در ماه‌های آخر سال 2009، به نظر می‌رسد که میزان اشتغال به کار دکل‌های حفاری نیز در منطقه خاورمیانه در حال رسیدن به ثبات باشد. اگر چه به نسبت سال 2007 معادل 30دکل در منطقه بیکار هستند ولی انتظار می‌رود که تعدادی از این دکل‌ها بزودی با انعقاد قراردادهایی در منطقه به کار بازگشته وتعدادی نیز برای اتعقاد قرارداد و فعالیت در سایر نقاط از منطقه خارج شوند. در منطقه خاورمیانه، تعدادی از کارفرمایان به فعالیت بازگشته‌اند که در این میان می‌توان به Saudi aramco,total Qatr,dubai petroleumاشاره کرد.

علاوه بر این کارفرمایانی مانند توتال قطر و شرکت ساینوپک چین در ایران به تازگی مناقصاتی را برای انجام فعالیت‌های خود منتشر کرده‌اند که از مناقصات قطر گویا استقبال بیشتری صورت گرفته است و چینی‌ها هنوز موفق به جذب پیمانکار حفاری برای پروژه‌های خود درایران نشده‌اند. در حال حاضر بیشترین تقاضا برای دکل مربوط به آرمکو است همینطور ساینوپک چین. آرامکو به تازگی پیشنهاداتی برای تامین 4دکل جک آپ برای انعقاد قراردادی 3ساله دریافت کرده است. در حالی‌که شرکت ساینوپک در حال حاضر به دنبال تامین 4دستگاه جک آپ برای انجام عملیاتی در میدان پارس شمالی است. توتال قطر هم پیشنهادهایی دریافت کرده است. با واگذاری این قرار دادها به نظر می‌رسد از حجم دکل‌های بیکار در منطقه کاسته شود گرچه احتمالا ساینوپک مجبور شود از مناطق دیگر مانند شرق آسیا دکل به منطقه برای پروژ ه‌های ایران وارد کند.

در این مدت امارات و بحرین نیز از خود تحرکاتی نشان داده‌اند. به طوری‌که شرکت دبی پترولیوم و مرسک دیریلینگ برای امضای یک قرار داد جدید 18ماهه برای یک جک آپ به توافق رسیده‌اند که از ماه ژانویه کار خود را آغاز کرده است. همچنین یک شرکت دیگر اماراتی در پی آن است که مالکیت 4دستگاه دکل شامل یک دکل نیمه شناور و سه دستگاه جک آپ را به دست آورد. خرید این دکل‌ها به قیمت 420 میلیون دلار است.

بحرین نیز یک قرار داد برای جک آپ 150 فوتی برای عملیات اکتشافی در دریا منعقد کرده است. این قرار داد برای حفاری یک حلقه چاه قطعی به اضافه یک حلقه چاه optin منعقد شده است. این در حالی است که بحرین از سال 2004 تاکنون عملیات حفاری در دریا نداشته است و گویا فعالیت‌های بحرین تحرکی نسبی می‌تواند به بازار منطقه بدهد.

تسلط یاردهای شرق آسیا بر بازار

به نظر می‌رسد در شروع دوره جدید ساخت و ساز دکل‌های حفاری، یاردهای کشتی‌سازی در کلیه مناطق جهان به مساله نیاز کارفرمایان وتغییرات رخ داده در این زمینه توجه بیشتری نشان خواهند داد. در حال حاضر معروف‌ترین شرکت‌های طراح و ارائه دهنده طرح‌های مربوط به دکل‌های جک آپ عبارتند از LE TONRNEAU(129دکل) ،BAKER MARINE(53دکل)، BETHLEHEM(52 دکل)، FRIEDE&GOLDMAN(50 دکل)، وkeppel fels (34دکل). در حال حاضر در مورد جک آپ‌هایی که درحال ساخت هستند شرکت گلدمن 17دکل دارد و شرکت LE TONRNEAU 11 دکل دارد و ZPMC هم 10دکل در دست ساخت دارد که به سفارش یک شرکت ایرانی است. این شرکت‌ها رایج‌ترین شرکت‌های طراح در سطح جهان هستند. با مشاهده این روند می‌توان پی‌برد که در دهه 90شرکت‌های آمریکایی بر بازار ساخت دکل‌های جک آپ کاملا حکم فرما بودند در حالی‌که درطول دهه گذشته یاردهای کشتی‌سازی آسیایی خصوصا در سنگاپور و چین از تسلط بیشتری در بازار برخوردار شدند و اغلب سفارشات را دربازار به خود اختصاص می‌دهند. به علاوه برخی یاردها در هند و خاورمیانه به تازگی وارد این بازار شده‌اند.

نیاز ایران به 40 جک آپ درخلیج فارس

با اینکه پارادایم حفاری در گفتار مسولین نفتی چند سالی است پررنگ شده اما هنوز تا تحرک‌های بازار ساز ایران فاصله دارد. این درحالی است که اکثر دکل‌های فعال چه در خشکی و چه در دریا به عملیات تعمیرات و بازسازی چاه‌ها مشغولند و نسبت دکل‌هایی که فعالیت اکتشافی و توسعه‌ای کمتر مشاهده می‌شود. حفاری قلب توسعه صنعت نفت است فراتر از گفتار باید به آن اندیشید. هم اکنون برآوردها نیاز ایران در فراساحل خلیج فارس را40جک آپ پیش‌بینی می‌کند که ما بسیار از این مقدار عقب هستیم. باز کرده گره‌های تامین اعتبار از منابع داخلی به گفته کارشناسان می‌تواند رفع کننده یکی از مهم‌ترین گره‌ها باشد.

«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»