واحد ترجمه/رادیو کوچه
منبع: کریستین ساینس مانیتور
دولت ایران با لحنی سازش کارانه اولین سفر روحانی، رییس جمهور میانه‌رو ایران، را به سازمان ملل ابلاغ کرد.
نشانه‌ها از اینکه ایران و ایالات متحده در حال آماده کردن خود برای استفاده از انتخابات اخیر رییس‌جمهور میانه رو در تهران برای سازش در مذاکرات هسته‌ای متوقف شده و کاهش دشمنی متقابل، فراوان و رو به ازدیاد است.
از اظهارات علنی رسمی فیدهای توییتر و صفحات فیسبوک، دولت ایران یک کمپین برای به تصویر کشیدن تعدادی دلیل از مصالحه در مورد مسائل مختلف از انکار هولوکاست تا حل و فصل بن بست هسته‌ای راه اندازی کرده است.
حسن روحانی رییس جمهور جدید ایران، جمعه قبل تاکید کرد ایران باید فعالیت هسته‌ای خود برای تولید برق را ادامه دهد، اما خواستار گام‌های جدید در مذاکرات متوقف شده است: «ما به دنبال سریع‌ترین راه حل برای بن بست هسته‌ای در چارچوب هنجارهای بین المللی هستیم.» به همین ترتیب، رئیس بخش هسته‌ای ایران، علی اکبر صالحی، روز دوشنبه به ناظر هسته‌ای سازمان ملل متحد در وین گفت که ایران تصمیم به پایان دادن به مناقشه هسته‌ای گرفته است، او گفت: «این بار ما با تمایل و امید بیشتری می‌آییم.»
این بر خلاف سال‌هایی است که رییس جمهور قبلی ایران، محمود احمدی‌نژاد، جنگ لفظی به راه انداخته بود.
در حال حاضر مبادله بی‌سابقه‌ای از نامه‌ها بین اوباما، رییس جمهور ایالات متحده، و روحانی وجود داشته است. آقای اوباما در شبکه خبری ABC گفت که به همتای ایرانی خود رسیده است. ایران ممکن است نقش مهمی در حل بحران سوریه ایفا کند و حدس و گمان‌هایی است که اوباما و روحانی ممکن است «به طور تصادفی» در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در هفته آینده به یکدیگر برخورد کنند. اگر این طور شود، این اولین تعامل مستقیم بین رییس جمهوران دو کشور بعد از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ که باعث وقفه‌ای در روابط شد، خواهد بود.
رابرت آینهورن، که تا ماه می گذشته مشاور ویژه وزارت امور خارجه ایالات متحده برای منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و کنترل تسلیحات نظامی و عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایالات متحده بود، می‌گوید تیم قبلی مذاکره ایران واقعا علاقه‌مند به انجام یک معامله هسته‌ای نبود. او می‌گوید آن‌ها از لحاظ ایدئولوژیکی از تطبیق با غرب انزجار داشتند، تاثیر تحریم‌ها را نادیده می‌گرفتند و راه حل آمریکا و غرب را پس می‌زدند، و در مقابل تمام سازش‌ها مقاومت می‌کردند.
آقای آینهورن، که در حال حاضر عضو ارشد موسسه بروکینگز، در روزهای اخیر در شورای آتلانتیک در واشنگتن گفت «این رهبری جدید سیاسی بسیار بسیار متفاوت است.» او محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، کسی که در مذاکرات جانب ایران خواهد بود، را به عنوان یکی از بهترین سیاست‌مدارهایی اعلام کرد که او تا کنون دیده است.
آینهورن می‌گوید: «آن‌ها واقع‌بین و عمل‌گرا هستند، آن‌ها هیچ توهمی در مورد وضع نامساعد اقتصادی که در آن هستند، ندارند.»
تحلیلگران می‌گویند که یک معامله هسته‌ای به طور پیوسته مسیربرنامه هسته‌ای ایران را به طور فزاینده‌ای روشن می‌کند، اما موانع چند ساله باقی می‌مانند. هدف قدرت‌های جهان سازماندهی به برنامه ایران است، طوری که فقط بتواند انرژی تولید کند، نه سلاح‌های هسته‌ای. ایران اصرار دارد که برنامه او صرفا برای مقاصد صلح آمیز است.
ایران نشانه‌هایی از تمایل خود به محدود کردن حساسترین کار هسته‌ای خود را نشان داده است (غنی سازی اورانیوم تا ۲۰ درصد خلوص که از نظر فنی چند درصد از اورانیوم مورد نیاز برای بمب کمتر است) و بازرسی و نظارت‌های به مراتب بیشتر و سرزده را قبول کرده است. در عوض از ایالات متحده و قدرت‌های دیگر جهان که طرف قرارداد هستند (روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان که به عنوان گروه ۵ +۱ شناخته می‌شوند) انتظار دارد به طور قابل ملاحظه‌ای تحریم‌هایی که اقتصاد ایران فلج کرده است را کاهش دهند، و «حق» ایران برای غنی سازی اورانیوم برای مقاصد صلح آمیز را به رسمیت بشناسند.
ناصر هادیان جازی، یک کار‌شناس روابط بین الملل در دانشگاه تهران که با تفکر دولت جدید ایران آشنا است، در مصاحبه‌ای می‌گوید: «من در مورد قطعنامه برنامه اتمی خوش‌بین هستم چون آنچه ما می‌خواهیم اساسا با چیزی که جامعه بین المللی می‌خواهد متفاوت نیست… برای آنکه برنامه هسته‌ای ایران به سمت تسلیحات منحرف نشده است.»
او می‌گوید ایران برای حل و فصل مسائلی از گذشته و تایید کارهای مرتبط با سلاح خود آماده است، همچنین شاید نهایتن به کاهش تعداد سانتریفیوژهای نصب شده برای غنی سازی اورانیوم از ١٨٠٠٠فعلی رضایت دهد.
در حالی که مجموعه آلاینده غنی سازی ایران در نطنز به احتمال زیاد بر روی میز خواهد رفت، هادیان جازی می‌گوید که پرونده تاسیسات غنی سازی کوچک‌تر دفن شده در عمق زیاد زمین در فردو (که با حملات هوایی آمریکا یا اسرائیل عملا غیر قابل نفوذ است، و تمرکز کلیدی گروه ۵+۱ در مذاکرات هسته‌ای بوده است) برای بحث و بررسی فرستاده نخواهد شد. و اگر ایران مایل به کاهش تعداد سانتریفیوژهای فعال باشد، به احتمال زیاد محدودیت بر بهبود ظرفیت فنی سانتریفیوژهایی که باقی می‌ماند را قبول نمی‌کند.
هادیان جازی می‌گوید: «خط قرمزهایی وجود دارد. این آخر بازی است که راجع به آن صحبت می‌کنم. انتظار نداشته باشید که تیم ایران به آنجا برود و بگوید» بله، ما برای کاهش سانتریفیوژ‌ها آماده هستیم. «ولی در آخر من معتقدم که این امکان پذیر است.»
چه چیزی قابل قبول است؟
چیزی که هنوز روشن نیست این‌است که خط قرمزهای ایران چگونه با خط قرمزهای ایالات متحده و گروه ۵+۱ روی میز مذاکره خواهند رفت، و اینکه آیا آن کافیست یا خیر. مقامات رسمی ایالات متحده مدتهاست که گفته‌اند تمام گزینه‌ها (شامل گزینه‌های نظامی) در معامله با ایران بر روی میز است، و اوباما، در مصاحبه با شبکه ABC، به ایران هشدار داد که بیش از حد در معامله امریکا و روسیه بر سر سلاح‌های شیمیای سوریه، که از حملات نظامی ایالات متحده جلوگیری می‌کند، دخالت نکند.
اوباما گفت: «آن‌ها نباید از عدم حمله ما به سوریه اینطور برداشت کنند که به آن‌ها حمله نمی‌کنیم.» از سوی دیگر، عبرتی که باید بگیرند این است که راه حل‌های دیپلماتیک هم برای این مسائل وجود دارد.»
بحث بر سر آنچه که هر دو کشور ایران و ایالات متحده به عنوان شکل «قابل قبول» برنامه هسته‌ای ایران در نظر گرفتنه‌اند چندین دور از مذاکرات از اوایل سال گذشته در استانبول، بغداد، مسکو و قزاقستان را تحت الشعاع قرار داده است.
اما هدف ایالات متحده برای محدود کردن توان ایران به رقابت مخفیانه برای بمب – مستلزم محدودیت در تعداد و نوع سانتریفیوژ، و اندازه و کیفیت ذخایر اورانیوم غنی شده ایران – به گونه ایست که مقام رسمی سابق امریکا آینهورن می‌گوید: «هر توان غنی سازی در ایران محدودیت‌های بسیار بیشتری (حداقل تاکنون) از چیزی که حتی رهبری جدید ایران انتظار دارد، نیاز دارد.»
روح جدید سازش‌ها آیا آن می‌تواند مبنای پیشرفت را تشکیل دهد؟ کنت کاتزمن، متخصص خلیج فارس برای خدمات پژوهشی کنگره، می‌گوید اوباما ممکن است راه گریز اجرایی‌تر از چیزی که تصور می‌شود برای شیرین‌تر کردن معامله با تحریم‌ها داشته باشد. او ممکن است قادر باشد با وجود استانداردهای سخت و وقت گیر مورد نیاز کنگره برای حذف برخی از تحریم‌ها به طور کامل، به سرعت برخی از معیارهای آمریکا در مورد فرآیند مذاکره را به نفع خود تغییر دهد.
آقای کاتزمن در صحبت‌هایی در شورای آتلانتیک گفت: «مردم ایران باید درک کنند که تحریم‌ها در یک روز برداشته نمی‌شوند. اما اگر شما به نحوه اعمال تحریم‌ها نگاه کنید، رییس جمهور و قوه مجریه، هنوز اختیارات زیادی در مورد چگونگی اعمال تحریم‌ها دارند.»
با این حساب (معلق بودن انتظارات بالا از تیم جدید مذاکرات و واقعیت سیاسی در ایران پس از شوک انتخابات ماه ژوئن روحانی) ایرانیان به دنبال راهی برای آماده نشان دادن خود برای معامله هستند.
هاله اسفندیاری، مدیر برنامه خاور میانه در مرکز وودرو ویلسون، نیز در صحبت‌هایی در شورای آتلانتیک بیان کرد: «ما نباید از روحانی انتظار معجزه داشته باشیم، اما شانس خوبی برای برگشت ایران به دوره‌ای معقول وجود دارد.»
خانم اسفندیاری می‌گوید: «چه در داخل و خارج، ]روحانی[ می‌داند که سازش بخشی از سیاست و دیپلماسی است، کلمه‌ای که در هشت سال گذشته در اصطلاحات سیاsسی سیاست خارجی ایران وجود نداشته است. او می‌داند چه امتیازاتی را می‌تواند بگیرد، و چه امتیازاتی را باید بگیرد.»
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
