محمد جاهدی فرد / رادیو کوچه
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
«دسترسۍ به تارنمای فراخوانده شده امکان پذیر نمۍ‌باشد» جمله‌ای که تمام کاربران دنیای اینترنت در ایران با آن آشنایی کامل دارند. تقریبن این روزها کمتر سایتی را در ایران می‌توان پیدا کرد که ورودیش به این پیغام مزین نشده باشد. اما مگر گناه کاربران ایرانی چه بوده که نمی‌توانند به بسیاری از سایت‌های اینترنتی دسترسی داشته باشند؟ عجله نکنید بگذارید نگاهی داشته باشیم به نحوه و وضعیت فیلترینگ در ایران نسبت سایر نقاط دنیا و سپس به پای در دل کاربران ایرانی بنشینیم تا خود در رابطه با گناه‌شان برایمان صحبت کنند.
گویا خود متولیان اینترنت در کشور نیز قبول دارند که فیلترینگ ایران “چیز” دیگری است. در این رابطه سایت پیوندها که یکی از متولیان فیلترینگ در کشور است نوشته: کنترل محتوای اینترنت در جوامع شرقی و مذهبی فراتر از موارد همچون سواستفاده از اطلاعات خصوصی افراد، جلوگیری از انتشار تصاویر جنسی کودکان و ممانعت از دسترسی سازمان‌های تروریستی به اطلاعات خاص و مهم است و نظارت شدید بر اشاعه افکار و عقاید سیاسی در شبکه جهانی را نیز شامل می‌شود.
با ارایه این تعریف که توسط این سایت دولتی انجام شده همه چیز بطور کامل مشخص می‌شود. در نگاه اول ممکن است عده‌ای معتقد باشند که درصد بیشتر سایت‌های فیلتر شده در ایران، درگاه‌های غیراخلاقی هستند، اما این تمامی ماجرا نیست. اگر تمامی سایت‌هایی که محتوایی سکس دارند را کنار بگذاریم به دسته می‌رسیم که تنها به ابراز عقیده خود در شبکه جهانی اینترنت می‌کنند. درحقیقت می‌توان گفت که حکومت ایران خواستار یک نظارت خاص روی عقاید مردمی است که در این کشور زندگی می‌کنند. در گزارش ماه اکتبر احمد شهید نموداری از صفحه‌های فیلترشده در وب‌گاه ویکی‌پدیا وجود دارد که نشان می‌دهد ۹۴۶ صفحه در این وب‌گاه فیلتر شده که از این میان ۴۱۴ مورد به مسایل مدنی و سیاسی، ۱۸۹ مورد به مسایل جنسی، ۱۳۷مورد به مسایل مذهبی و ۹۷ مورد به مسایل حقوق بشری مربوط می‌شود.این موضوع تنها در ایران به چشم نمی‌خورد. کشورهایی همچون چین، کره شمالی و عربستان سعودی نیز از سیستم فیلترینگ بسیار دقیق و قدرتمندی استفاده می‌کنند تا درمقابل ورود کاربران به درگاه‌هایی که باب میلشان نیست را بگیرند.
در رابطه با وضعیت فیلترینگ در تمامی نقاط دنیا سازمان گزارشگران بدون مرز گزارش جالبی را منتشر کرده که نگاه به آن خالی از لطف نیست. این سازمان با تقسیم‌بندی نقشه جهان بوسیله چند رنگ سعی کرده وضعیت فیلترینگ در تمامی نقاط دنیا به نمایش بگذارد. در این نقشه نقاط آبی مانند بسیاری از کشورهای آفریقایی هیچ فیلتری را تجربه نمی‌کنند. نقاط زرد همچون آمریکا، بعضی کشورهای اروپایی و آمریکای لاتین اگرچه تحت نظر هستند و دسترسی به بعضی از درگاه‌ها در آن‌ها مقدور نیست، اما این محدودیت بسیار کمرنگ است. بعد از رنگ زرد، نقاط قرمز به چشم می‌آید و خبر از نظارت و فیلترینگ شدید در بعضی از نقاط دنیا همچون روسیه، استرالیا و ترکیه می‌دهد. البته باید اشاره کرده که فیلترینگ در نقاطی همچون استرالیا و روسیه محدود به مسایل اخلاقی است. در آخر بعضی از نقاط در نقشه رنگ سیاهی را به خود زده و خود را به سیاه‌چاله‌های اینترنتی معروف کرده‌اند. درحقیقت سیاه‌چاله اینترنتی به کشورهایی اطلاق می‌شود که سنگین‌ترین نوع فیلترینگ را به کاربرانشان اعمال می‌کنند. در صدر این لیست کشورهایی همچون ایران، کره شمالی، چین و عربستان سعودی خودنمایی می‌کنند.
ممکن است در این میان با سایت‌هایی مواجه شویم که نه از لحاظ عقیدتی و نه از لحاظ اخلاقی مشکل داشته باشند. درواقع این درگاه‌ها به دلیل روش فیلتر کردن سایت‌ها قربانی شده‌اند.
فهرست سیاه
بسیاری از سایت‌هایی که با اشتباه فیلتر می‌شوند قربانی این روش هستند. در این روش لیستی سیاه از واژه‌های کلیدی و آدرس‌هایی که کاربران نباید به آن‌ها ورود پیدا کنند تهیه شده و سپس بوسیله برنامه‌هایی خاص اعمال می‌شوند. برای مثال کلمه سکس به عنوان یک کلمه ممنوع در این لیست وارد شده است. حال هر سایتی که از این کلمه استفاده کند به لیست فیلتر شده‌ها می‌پیوند. بعضی از حکومت‌ها همچون ایران برای رفع این مشکل سایت‌هایی بنا به تقاضا رفع فیلترینگ بوجود آورده‌اند.
درکنار این راهکار، روش‌هایی همچون فیلتر سرور و درگاه‌های مورد نظر و یا فیلتر نام دامنه نیز به چشم می‌خورد که کمی اختصاصی‌تر از روش پیشین است.
مردم چه می‌گویند؟
در آخر سری به کاربران دنیای وب زدیم و نظرات آن‌ها را در زمینه فیلترینگ و گستره آن در ایران جویا شدیم.
محسن که از طرفداران پروپاقرص شبکه‌های اجتماعی است در رابطه با وضعیت فیلترینگ ایران معتقد است: من خیلی با سایت‌های پورن کاری ندارم اما خیلی از سایت‌های دیگه مثل فیسبوک، تویتر و سایر شبکه‌های اجتماعی در ایران فیلتره. هرچی فکر می‌کنم دلیلی منطقی برای این موضوع پیدا نمی‌کنم. به نظرم حکومت دوست داره روی مردم کنترل داشته باشه، نمی‌خواد خیلی بیش از حد سرشون بجنبه و مشکلی براشون بوجود بیاره
محمد که در ایران زندگی می‌کند در این رابطه می‌گویید: با فیلترینگ موافقم اما نه انقدر شدید. من دانشجوام خیلی از سایتا الکی فیلتر شده مثلن بعضی از سایت‌های علمی رو هم فیلتر کردن به نظرم باید رو روش فیلترینگ تجدید نظر بشه.
اما کاربری دیگر در رابطه با فیلترینگ مطرح می‌کند: کسی که بخواد فیلترینگ رو دور بزنه براش کاری نداره یا وی پی ان می‌خره یا یه سایفون از اینترنت دانلود می‌کنه و میذاره رو کامپیوترش. اصلن مگه این همه ادم که تو ایران زندگی میکنن چجوری وارد فیسبوک میشن و با هم ارتباط دارن. نه! حتی اگه کل اینترنت رو هم فیلتر کنن باز هم مردم دورشون میزنند و یه راه فرار برای رسیدن به اطلاعات آزاد پیدا میکنن
با تمامی این اوصاف هنوز هم به تعداد سایت‌های فیلتر شده در ایران افزوده می‌شود و کاربران زیادی نسبت به این موضوع ابراز نارضایتی می‌کنند. شاید بهتر باشد جای فیلتر کردن سایت‌ها در اینترنت روش منطقی‌تری جایگزین شود.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
