«بازی تاریخ در ۲۸ مرداد با شعبان بی مخ»

سروش / رادیو کوچه

نام شعبان جعفری، بسیاری را به یاد کودتای ۲۸ مرداد می‌اندازد. کودتایی که برخی آن را به دولت وقت ایالات متحده نسبت می دهند. این حادثه باعث سقوط دولت ملی مصدق شد.

نقل می شود شعبان جعفری، یکی از بازیگران این کودتا بود. وی که همیشه نقش خود را در کودتا انکار می‌کرد، با یک طنز تاریخی عجیب، در روز ۲۸ مرداد ۱۳۸۵ در کالیفرنیای آمریکا در گذشت تا روز بیست و هشتم مرداد، همواره در کنار نام او قرار گیرد. «شعبان جعفری» معروف به «شعبان بی‌مخ» یکی از نام‌های جنجالی تاریخ معاصر ایران و از زورخانه‌داران و باستانی‌کاران بنام تهرانی بود.

شعبان جعفری اعتقادات شدید مذهبی داشت و آن‌طور که اطرافیانش می‌گویند نماز و روزه‌اش تا آخرین سال حیات هم قطع نشد. شعبان جعفری متولد محله درخونگاه در منطقه سنگلج در قلب شهر تهران بود، محله‌ای که آیت الله محمد طباطبای (از سران مشروطیت)، آیت الله شریعت سنگلجی (از استادان بنام و نواندیش فقهی) و رضاشاه پهلوی ) تا قبل از کودتای سوم اسفند) در آن محله می‌زیستند. وی تا قبل از کودتای ۲۸ مرداد که منجر به سقوط دولت دکتر محمد مصدق شد به «شعبان بی مخ» و یا «شعبان درخونگاه» شهرت داشت. اما پس از پیروزی کودتا و بازگشت شاه به ایران، شعبان نام فامیل «تاج بخش» را برای خود برگزید، اما آن‌گونه که گفته می‌شود با تذکرات بعدی به نام فامیل سابق خود اکتفا کرد. آخرین کار زندگی او، حاضر شدن در مقابل دوربین سهراب اخوان فیلمساز ایرانی بود که می‌خواست فیلمی از زندگی شعبان بسازد. فیلمی که نام آن را «خط آخر» داده بود.

شهرت او بیشتر به جهت رفتارهای سیاسی و نقش پر رنگش در کودتای ۲۸ مرداد سال 1332 بود، هرچند خودش معتقد است که روز ۲۸ مرداد ۳۲ در زندان بوده است.

شعبان جعفری که خود را از دوست‌داران محمدرضا شاه پهلوی می‌دانست، در درگیری‌های قدرت در آن زمان طرف شاه را در مقابل دکتر مصدق و حزب توده که از دکتر مصدق حمایت می‌کرد، گرفت. در پی کودتای ۲۸ مرداد، وی به همراه دوستان و نوچه‌هایش نقشی بزرگ در پیروزی خیابانی طرفداران شاه و ارتش در مقابل کمونیست‌ها و طرفداران دکتر مصدق بازی کرد؛ هرچند که دکتر مصدق هیچ گونه گرایشی به حزب توده نداشت. بسیاری هم وی را متهم می‌کنند که در کودتای ۲۸ مرداد از دولت‌های انگلیس و آمریکا برای سرنگونی دولت دکتر مصدق پول گرفته ‌است. در همین حال شعبان جعفری خود را از مریدان آیت‌الله کاشانی و از حامیان و اعضای گروه فداییان اسلام می‌دانست که البته پیرامون این ادعا، بحث و جدل های تاریخی فراوان است و بسیاری معتقدند بیشتر به یک دروغ تاریخی شباهت دارد.
علاقه‌ی شعبان جعفری به محمدرضا شاه پهلوی و «شاه دوستی» اش بر کسی پوشیده نیست، به همین دلیل بعد از انقلاب ایران، نامش در لیست افراد تحت تعقیب کمیته ضربت انقلاب اسلامی قرار گرفت. در نتیجه وی نیز ایران را همانند بسیاری از حامیان محمدرضا پهلوی پادشاه مخلوع ایران ترک گفت و زندگی در تبعید را ابتدا در اسراییل و سپس آلمان و در نهایت در شهر لس‌آنجلس در ایالت کالیفرنیای آمریکا آغاز کرد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم، دولت‌مردان وقت، بارها وی را به دست داشتن در «ناآرامی های شهرهای مختلف ایران» متهم می‌کردند. اندکی پیش از مرگ وی، هما سرشار، از روزنامه نگاران مطرح، مصاحبه‌ی مبسوطی با وی داشت که در قالب یک کتاب چاپ شد.

شعبان جعفری در سن هشتاد و پنج سالگی و در روز بیست و هشتم مردادماه 85 – سالگرد کودتای 28 مرداد در شهر لس‌آنجلس واقع در ایالات متحده آمریکا درگذشت.

«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»