«فوتبال، بهداشت روانی، سکس و خشونت»

امید حبیبی نیا / رادیو کوچه

بیستمین دوره جام‌جهانی فوتبال و تب‌و‌تابی که بسیاری از مردم سراسر جهان را در برگرفته بار دیگر به این پرسش‌ها دامن زده که تماشای فوتبال تا چه حد می‌تواند در بهبود یا بد شدن خُلق (Mood) تاثیر داشته باشد؟

هم‌واره در این دوران رسانه‌های مختلف آمار و ارقام مختلفی منتشر می‌کنند که مثلن مردان در طول برگزاری جام‌جهانی کمتر سراغ سکس می‌روند و مثلن چهل درصد مردان تماشای فوتبال را به سکس ترجیح می‌دهند، اما آیا می‌توان این آمار را مانند داده‌هایی که مدعی است مردان در هر هفت ثانیه حداقل یک‌بار  و زنان در هر ده دقیقه یک بار به سکس فکر می‌کنند جدی گرفت؟

برای پاسخ به این سوال باید ببینیم که تماشای فوتبال به ویژه تماشای مسابقات تیم‌های مورد علاقه چه تاثیری بر خُلق افراد دارد؟

قبل از هر چیز باید پیش‌نویس‌های کلیشه‌ای رسانه‌های سنت‌گرا یا زرد را که تماشای فوتبال را منحصر به مردان می‌دانند زیر سوال برد.

از ابتدای قرن بیست و یکم به میزان قابل توجهی توجه و علاقه زنان به ورزش‌های مختلف افزایش یافته و سیمای مردانه این ورزش‌ها تغییر کرده است هم از نظر میزان مشارکت کنندگان در ورزش‌ها به صورت آماتور یا حرفه‌ای و هم از نظر تماشاگران.

براساس نظرسنجی‌های اخیر در آمریکا حداقل ۵۵ درصد زنان مخاطبان فوتبال آمریکایی هستند، در رشته‌های دیگر ورزشی مانند بسکتبال و تنیس تقریبن تفاوت جنسی بسیار زیادی وجود ندارد.

گذشته از تفاوت‌های فردی، تماشای مسابقات ورزشی سبب تخلیه روانی (کاتارسیس) می‌شود، به عبارت دیگر سبب می‌شود تا مشکلات، دلتنگی‌ها و برهم خوردگی توازن روانی در لحظه تماشای یک مسابقه ورزشی هیجان‌انگیز در قالب هیجان‌ها و برون ریزی‌های عاطفی سرریز شده و فرد را به تعادل برساند، هر چند که این امر موقتی است اما همین تخلیه روانی سبب می‌شود تا راه گریزی برای بسیاری از ناهنجاری‌های روانی و اجتماعی ناشی از انباشت استرس‌ها و روان رنجوری‌ها باز شود.

با این حال این امر به نتیجه مسابقه هم بستگی دارد، اگر فرد به یک تیم تعصب داشته باشد که چنین فردی معمولن زمینه مساعدی برای برداشت‌های تک‌سویه، تک‌ساحتی و دگم و هم‌چنین افراط‌گرایی دارد ممکن است به جای تخلیه هیجانی به افزایش تکانه‌های هیجانی و پرخاش‌گری ختم شود، اگر این فرد دچار مشکلات و ناهنجاری‌های روانی دیگری مانند خودآزاری ـ دگرآزاری (سادو-ـ مازوخیسم) باشد نیز این امر ممکن است عواقب ناخوشایندی داشته باشد.

[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=VbISE9IM5Sk[/youtube]

برخی از یافته‌های در انگلستان نشان‌گر آن است که خشونت خانگی علیه زنان پس از شکست تیم محبوب فوتبال افزایش می‌یابد، موسسه تِندر در بریتانیا می‌گوید به دنبال حذف تیم انگلستان از جام جهانی ۳۸ درصد خشونت علیه زنان توسط زوج‌های مرد آن‌ها افزایش یافته است.

اگرچه بسیاری از پژوهش‌های روان‌شناختی در سال‌های اخیر نشان‌گر آن است که تماشای فوتبال در مورد اکثریت تماشاگران چه به صورت حضوری در استادیوم و چه به صورت گروهی در خانه یا بارها وسایر اماکن عمومی تاثیرات مثبتی بر خلق و خوی افراد داشته و به دلیل ترشح هورمون‌های هیجانی حتا در صورت باخت تیم محبوب‌شان سبب کاهش عمومی استرس می‌شود، اما در مورد برخی دیگر از تماشاگران فوتبال چنین نیست.

در مورد این گروه، پیروزی و بدتر از آن شکست تیم محبوب‌شان سبب بالا رفتن تکانه‌های پرخاش‌جویی شده و امکان درگیر شدن با دیگران و در موارد بسیار شایع خشونت فیزیکی علیه زوج یا نزدیکان و یا تماشاگران تیم رقیب وجود دارد، در یک مطالعه اخیر در آمریکا، میزان جرم، خشونت کلامی، فیزیکی و یا خشونت در حین روابط جنسی در بین مردان آمریکایی پس از شکست تیم فوتبال آمریکایی محبوب‌شان به طور متوسط ۱۰ درصد افزایش می‌یابد، این تحقیق هیچ افزایش معناداری در این زمینه را در مورد زنان نشان نداده است و این ممکن است نشان‌گر آن باشد که زنان به طور معمول سازگاری بیش‌تری با شرایط ناکامی داشته، واقع‌گراتر و دارای خویشتن‌داری (خود کنترلی) بیش‌تر هستند.

تماشای فوتبال به ویژه به صورت دسته‌جمعی سبب فعالیت بیش‌تر هورمون‌های مربوط به هیجان می‌شود در نتیجه بدن آماده تحرکات هیجانی شده که به صورت بالا و پایین پریدن، فریاد کشیدن و یا رقص و شادی بروز می‌یابد، به طور معمول پس از یک دوره هیجانی که در طی آن فعالیت اعضای اصلی بدن یعنی قلب، شش‌ها، عضلات و غدد مختلف با قدرت و شدت بیش‌تری به فعالیت می‌پردازند، بدن احساس آرمیدگی می‌کند و در مواردی هم رسیدن به وضعیت عادی کمی بیش از زمان معمول در مسابقات فوتبال طول می‌کشد از همین‌رو است که گاهی پس از تماشای یک مسابقه فوتبال پرهیجان در اواخر شب نمی‌توانید بلافاصله بخوابید.

روانشناسان بالینی می‌گویند تماشای مسابقات ورزشی زنده می‌تواند علاوه بر تاثیر مثبت بر روی خُلق سبب شود تا بهداشت روانی فردی و اجتماعی به دلایل زیر ارتقاء یابد:

ـ احساس مثبت‌گرایی

ـ احساس تعلق به جمع و گروه اجتماعی (در مورد جام‌جهانی فوتبال: همدلی ملی)

ـ مهار استرس‌های روزانه و برون‌ریزی هیجانی و عاطفی

ـ افزایش عزت نفس

ـ تاثیر مثبت برای مقابله با افسردگی و اضطراب

ـ الگوگزینی مثبت برای پرداختن به ورزش و هم‌چنین اخلاق ورزشی

ـ ارضای تکانش‌های جنسی

ـ بهبود ارتباطات فردی

ـ افزایش امید و شادابی

ـ افزایش تحرک مغز و بدن

در مقابل ادعاهایی که در مورد کاهش سطح روابط جنسی در طول جام جهانی فوتبال شنیده می‌شود، برخی یافته‌ها حتا حاکی است که سطح روابط جنسی زوج‌ها به طرز معناداری به‌ویژه پس از پیروزی تیم محبوب یا تیم ملی آن‌ها افزایش یافته است، به طور مثال یک مطالعه اخیر در آلمان نشان داده است که زوج‌ها در طول جام‌جهانی فوتبال بیش از سه بار سکس کامل و چهار بار انواع دیگر رابطه جنسی به جز معاشقه معمول داشته‌اند، در حالی که میانگین آن در میان زوج‌های زیر ۴۰ سال به طور معمول دو بار سکس کامل در هفته است.

احساس پیروزی معمولن به افزایش لیبیدو یعنی غریزه جنسی که یکی از سه غریزه اصلی بشر (و پستانداران) است منجر شده و به رابطه جنسی ختم می‌شود که در صورت کامروایی هر دو طرف روابط زوج‌ها را تحکیم می‌کند.

فرصت تماشای  مسابقات جام جهانی فوتبال به صورت دسته‌جمعی یا به همراه زوج برای بهبود روابط زناشویی یا ارتباط با شریک زندگی‌تان و هم‌چنین همکاران، همسایه‌ها و دوستان، فرصت مغتنمی است که می‌تواند تاثیرات بسیاری بر بهداشت روانی و جسمانی داشته باشد. در جهانی که استرس‌ها و بیماری‌های مختلف بشر را تهدید می‌کنند، باید از چنین فرصت‌هایی برای غلبه یا سد کردن راه بیماری‌های خطرناکی مانند افسردگی و امراض عروقی بهره برد.

پس از امشب، وقتی که پس از به ثمر رسیدن گلی به هیجان می‌آید، بدانید که این گلی است که شما برای زندگی فعال، شاداب و سالم‌تر به حریف زده‌اید.

«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»