محبوبه شعاع / رادیو کوچه
mahboobeh@koochehmail.com
بیست‌و‌نهم اسفندماه برابر با سال‌روز درگذشت «ثمین باغچه‌بان» شاعر، نویسنده، آهنگ‌ساز و مترجم ایرانی است. «ثمین باغچه‌بان» در سال ۱۳۰۴ در تبریز به دنیا آمد ولی کودکی خود را در شیراز گذراند و در هفت سالگی با خانواده‌اش به تهران رفت و تحصیلاتش را در تهران گذراند. آشنایی او با موسیقی و شعر در خانه پدری بود زیرا قصه‌های کودکانه را از زبان پدر می‌شنید و نوای تار مادر را به گوش می‌سپرد. ثمین از همان دوران کودکی راه آینده زندگی خود را یافته بود.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
نام نویسی در هنرستان عالی موسیقی نه تصادفی، بلکه هدفی بود که او همیشه در سر می‌پرورانید . اما در آن‌جا هم فقر مثل همه جای دیگر بازدارنده بود. ثمین دلش می‌خواست پیانو بنوازد، اما بدون آن‌که ساز را درمنزل داشته باشد چنین امکانی به او داده نمی‌شد و او به نواختن ویولن و استفاده از ساز مادر رضایت داد، اما ویولن باید از جنس مرغوب می‌بود و به‌ناچار به سازهای بادی که چندان رغبتی هم به نواختن آن‌ها نداشت روی آورد.
ثمین سرانجام در کلاس هارمونی «پرویزمحمود» نام‌نویسی کرد و با مقدمات آهنگ‌سازی آشنا شد. سپس برای ادامه تحصیل در رشته موسیقی بورس گرفت و به ترکیه رفت. او در استانبول با «اولین» که خواننده و موسیقی‌دانی اهل ترکیه بود، آشنا شد و این آشنایی به ازدواج انجامید. بعد از بازگشت به ایران هر دو آن‌ها در مدرسه عالی موسیقی استخدام شدند. ثمین کمپوزیسیون و کونترپوان درس می‌داد و اولین آواز و پیانو.
ناگفته نماند که ثمین فرزند «جبار باغچه‌بان» (جبار عسکرزاده) اولین آموزگار کر و لال‌ها و هم‌چنین بنیان‌گذار نظام جدید آموزش الفبای فارسی در ایران بود. وی کتابی درباره پدرش در ایران منتشر کرده است که «چهره‌هایی از پدرم» نام دارد و در تیراژ محدود ۱۱۰۰ نسخه منتشر شده است.
با گشایش تالار رودکی در سال ۱۳۴۸ ثمین باغچه‌بان نیز چون تنی چند از آهنگ‌سازان دیگر به استخدام این سازمان در‌آمد و یکی از معروف‌ترین آثار وی «زال و رودابه» نام داشت که در جشن گشایش تالار رودکی یا «وحدت» فعلی در تهران، در سال ۱۳۴۶ با ارکستر سمفونیک تهران، به رهبری «حشمت سنجری» و گروه آواز جمعی اپرای تهران، به رهبری همسر ثمین، اجرا شد. ثمین باغچه‌بان هم‌چنین تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷، آثاری برای ارکسترسمفونیک تهران می‌نوشت.
مجموعه‌ی «رنگین کمون»، نیز آهنگ‌ها و شعرهای ثمین باغچه‌بان برای کودکان است. این مجموعه شامل کتاب شعر و نت‌ها به هم‌راه نوار صوتی آن‌ها است. که با هم‌کاری همسرش اولین، مرحوم «بهجت‌قصری» و «توماس‌کریستین‌داوید» ساخته شد. باغچه‌بان هم‌چنین کتاب‌هایی از «عزیزنسین» نویسنده طنزنویس ترک و «یاشارکمال» را نیز به فارسی ترجمه کرده‌است.
ثمین باغچه‌بان که به دلیل نامناسب بودن شرایط موسیقی در ایران به هم‌راه همسر و فرزندش «کاوه» در ترکیه زندگی می‌کرد، سرانجام در آخرین روز اسفندماه 1386 خورشیدی در و سن هشتاد سالگی در ترکیه درگذشت.
منابع:
ویکی پدیا
به یاد ثمین باغچه‌بان
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
