گزارش / رادیو کوچه
منبع: یورو نیوز
۳۴ کشور در کادراش واقع در اکس آن پروانس فرانسه، در یکی از بزرگ‌ترین همکاری‌های علمی روی سیاره زمین، دست به دست هم داده‌اند تا با استفاده از همان فرآیندی که در خورشید رخ می‌دهد، انرژی تولید کنند.
این پروژه بین المللی گداخت هسته‌ای معروف «ایتر» نام دارد که به زبان لاتین به معنی «راه» است. هدف، تولید انرژی برق ارزان و سالم برای محیط زیست و تداوم پذیر با استفاده از فرآیند هم جوشی در نوع جدید رآکتور هسته‌ای است.
کلودیو روکو، خبرنگار یورونیوز می‌گوید: «در قلب رآکتور جدید گداخت هسته‌ای هستیم. وزن این رآکتور دوبرابر وزن برج ایفل است و مکانی به وسعت ۶۰ زمین فوتبال را اشغال خواهد کرد.»
برای اینکه همجوشی رخ دهد، باید فشار و دمای گاز بسیار داغ (یا پلاسمای) حاوی اتمهای سبک، مثل هیدورژن به حدِ دما و فشار در مرکز خورشید برسد، یعنی به دمای ۱۵۰ میلیون درجه سانتیگراد بالای صفر. برای رسیدن به این دمای بسیار بالا، باید می‌دانهای مغناطیسی بسیار پرشدت تولید کرد تا پلاسما را درفضا معلق نگاه دارد چون هیچ ظرفی تاب نگه داشتن این پلاسمای داغ را ندارد. واکنش همجوشی بین دو ایزوتوپ هیدروژن رخ می‌دهد: بین دوترویوم و تریتیوم.
برنار بیگو مدیرکل این پروژه می‌گوید که بدین ترتیب می‌توان مشکل تولید انرژی در سیاره زمین را حل کرد. خبرنگار یورونیوز از وی درباره مزیت تولید انرژی از همجوشی هسته‌ای، در مقایسه با شکافت هسته‌ای (فرآیندی که در رآکتورهای فعلی یا در بمب هسته‌ای رخ می‌دهد و انرژی تولید می‌کند) می‌پرسد و آقای بیگو می‌گوید: «مهم‌ترین مزیت به خود سوخت مربوط می‌شود. سوخت این رآکتور هیدروژن است و هیدروژن در طیبعت بسیار فراوان است. آب دریا و دریاچه‌ها هیدروژن دارد. بنابراین منبعی تمام نشدنی برای انرژی است که صد‌ها میلیون سال دوام خواهد داشت. مزیت دیگر مربوط به زباله‌ها و پسماندهاست: در این فرآیند چند پسماند پرتوزا بوجود می‌آید، اما عمر پرتوزایی این پسماند‌ها کوتاه است، حداکثر چند صد سال در مقایسه با پسماندهای فرآیند شکافت هسته‌ای که عمر پرتوزاییشان به چند میلیون سال می‌رسد، کمتر است.»
از سوی دیگر، فرآیند همجوشی را می‌توان به آسانی متوقف کرد. در صورتی که برای فرآیند شکافت هسته‌ای چنین نیست و حتی اگر فرآیند شکافت متوقف شود، چند تن سوخت هسته‌ای خطرناک باقی می‌ماند که همچنان گرما و انرژی تولید می‌کند.
قطعات مختلف رآکتورهسته‌ای از ژاپن، کره جنوبی، روسیه، چین و ایالات متحده آمریکا به این مکان آورده شده‌اند و باید آن‌ها را با دقت میلیمتری سوار کرد.
پروژه «ایتر» با مشکلات فراوانی روبروست. مثلا تریتیوم که یکی از مؤلفه‌های همجوشی است، عنصری پرتوزا با نیمه عمر کوتاه است، اما اگر تصادفا وارد محیط می‌شود، بسرعت همه جا منتشر می‌شود. آقای بیگو می‌گوید که برای مردم ساکن این ناحیه خطر بسیار کمی وجود خواهد داشت.
وی می‌افزاید: «اگر تصادفی رخ دهد؟ چه جور تصادفی؟ نشت اگر اتفاق بیافتد این ماده گاز است و آزاد می‌شود. مقداری که وارد طبیعت می‌شود، چنان است که جمعیت ساکن این نواحی می‌توانند همینجا بمانند و زندگی عادیشان را دنبال کنند.»
از این رو، در اینجا لوله‌های خاصی برای تریتیوم طراحی شده است که عنصر خطرناک را در صورت نشت اتفاقی، به بیرون خواهد فرستاد.
طرح «ایتر» با هزینه هنگفت، معادل ۱۶ میلیارد یورو انجام می‌شود. این هزینه سه برابر تخمین‌های سال ۲۰۰۶ است. آقای بیگو درباره هزینه بالای این پروژه می‌گوید: «نباید فقط به هزینه سرمایه گذاری اولیه نگاه کرد، باید به مقدار انرژی‌ای که می‌توان به دست آورد هم توجه کرد. به نظرم مقدار انرژی‌ای که در آینده برای دوره‌های طولانی بدست می‌آید، ارزش این سرمایه گذاری هنگفت را دارد.»
واقعیت مجازی اجزای مختلف پروژه، در اتاقی بدقت بررسی می‌شود و لحظه‌ای که این قطعات به کار خواهند افتاد، شبیه سازی می‌شود. شبیه سازی فرآیند سوارکردن قطعات، به کمک سیستم‌های پیچیده مسیریابی، حرکت و دوران تصاویر ممکن می‌شود.
این امید می‌رود که این رآکتور جدید در این مکان طی بیست سال آینده به کار افتد و بتواند ۳۰۰ مگا وات برق تولید کند.
دانشمندان ایرانی مرکز تحقیقات فیزیک پلاسمای واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد نیز با پروژه ایتر همکاری می‌کنند.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
