امیر و کاملیا / رادیو کوچه
«پارسه» یا «تخت جمشید» نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که سالیان سال پایتخت تشریفاتی امپراتوری ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است. این مکان از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شده‌ی ایران در میراث جهانی یونسکو است.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
نام تخت جمشید در زمان ساخت «پارسه» به معنای «شهر پارسیان» بود. یونانیان آن را پرسپولیس به یونانی یعنی «پارسه‌شهر» خوانده‌اند. ایرانیان نام «پارسه» را چند قرن پس از برافتادنش فراموش کردند، چون کتیبه‌ها را دیگر نمی‌توانستند بخوانند و تاریخ آنان از یاد ایرانیان برفت. خاطره‌شان با یاد پادشاهان افسانه‌ای پیشدادی و کیانی درهم آمیخت و بنای شکوه‌مند پارسه را کار جمشید دانستند و کم‌کم این نام افسانه‌ای را بر آن بنا نهادند. جمشید پادشاه اسطوره‌ای ایران است که در شاهنامه فردوسی، ساختن کاخ‌های باشکوه به او نسبت داده شده است.
مجموعه تخت جمشید به وسعتی حدود 135000 متر مربع و تمامن از سنگ ساخته شده است. در میان سنگ‌ها از هیچ گونه ملاتی استفاده نشده اما در بعضی نقاط، سنگ‌ها را با بست‌های آهنی به نام دم چلچله‌ای به هم اتصال داده‌اند و از چفت‌هایی سربی استفاده کرده‌اند. مجموعه تخت جمشید شامل هفت کاخ (تالار)، نقوش برجسته، پلکان‌ها، ستون‌ها، و دو آرامگاه سنگی است.
در مجموع بیش از سه هزار نقش برجسته در ساختمان‌ها و مقبره‌های تخت جمشید وجود دارد که به طرز خارق‌العاده‌ای هماهنگ است. در قسمت بالای تخت جمشید، در دامنه کوه رحمت، دو آرامگاه وجود دارد که آرامگاه اردشیر دوم و اردشیر سوم است.
تخت جمشید حدود دویست سال محل سکونت شاهان هخامنشی بوده تا این‌که در 330 پس از میلاد اسکندر مقدونی آن را سوزاند. تاریخ‌نگاران در مورد علت این آتش سوزی اتفاق رای ندارند. عده‌ای آن را ناشی از یک حادثه غیر‌عمدی می‌دانند، عده‌ای دلیلش را جلب خوشنو‌‌دی و ارضای روسپی مشهور آتنی توسط اسکندر و برخی این اقدام اسکندر را تلافی ویرانی شهر آتن (و معبد آرتیمیس) به دست خشایارشا می‌دانند و احتمالن بخش عظیمی از کتاب‌ها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با این‌کار نابود کرد. با این‌حال ویرانه‌های این مکان هنوز هم در مرودشت در نزدیکی شیراز مرکز استان فارس برپا است و باستان شناسان از ویرانه‌های آن نشانه‌های آتش و هجوم را بر آن تایید می‌کنند.
قدیمی‌ترین بخش پارسه بر پایه‌ی یافته‌های باستان‌شناسی مربوط به سال ۵۱۵ پیش از میلاد است. آن‌گونه که در منابع متعدد و گوناگون تاریخی آمده‌است ساخت پارسه در حدود ۲۵ قرن پیش در دامنه غربی کوه رحمت، به عبارتی «میترا» یا «مهر» و در زمان داریوش بزرگ آغاز شد و سپس توسط جانشینان وی با تغییراتی در بنای اولیه آن ادامه یافت.
بر اساس خشت نوشته‌های کشف شده در پارسه در ساخت این بنای با شکوه معماران، هنرمندان، استادکاران، کارگران، زنان و مردان بی‌شماری شرکت داشتند که علاو‌ه بر دریافت حقو‌ق از مزایای بیمه‌ی کارگری نیز استفاده می‌کردند. کارگرانی که در بنای تخت جمشید دست اندرکار بودند. از ملت‌های مختلف، چون ایرانی، بابلی، مصری، یونانی، عیلامی و آشوری تشکیل می‌شدند که همه آنان رعیت دولت شاهنشاهی ایران به شمار می‌رفتند.
گذشته از مردان، زنان و دختران نیز به کار مشغول بودند. مزدی که به کارگران می‌دادند غالبن جنسی بود نه نقدی، که آن را با یک واحد پول بابلی به نام «شکل» سنجیده و برابر آن را به جنس پرداخت می‌کردند. اجناسی را که بیشتر به کارگران می‌دادند و مزد آن محسوب می‌شد عبارت بود از: گندم و گوشت و سایر غلات و اجناس به عنوان دست‌مزد دریافت کردند، ساخت این مجموعه بزرگ و زیبا بنا به روایتی ۱۲۰ سال به طول انجامید.
کاخ‌های پارسه در نزدیکی رود کوچک پلوار که به رود کر می‌ریزد٬ بر روی سکویی که ارتفاع آن بین ۸ تا ۱۸ متر بالاتر از سطح جلگه‌ی مردوشت است، بنا شده‌اند در حالی که طرف شرقی آن بر روی کوه رحمت (کوه مهر) است و سه طرف دیگر با دیوارهای حافظ شکل داده شده‌اند. دیوارهای حافظ با توجه به شیب زمین تغییر ارتفاع می‌دهند.
اولین کاوش‌های علمی در پارسه توسط «ارنست امیل هرتزفلد» در ۱۹۳۱ صورت گرفت. وی توسط موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو فرستاده شده بود. یافته‌های وی هنوز در این موسسه نگه‌داری می‌شوند. هرتزفلد معتقد بود دلیل ساخت پارسه نیاز به جوی شاهانه و باشکوه٬ نمادی برای امپراتوری پارس و مکانی برای جشن گرفتن وقایع خاص به خصوص نوروز بوده‌است. به دلایل تاریخی پارسه در جایی که امپراتوری پارس پایه گذاشته شده بود ساخته شده‌است.
ورودی سکو و و دروازه‌ی ملل دارای دو پلکان است که روبه‌روی یکدیگر و در بخش شمال غربی مجموعه قرار دارند که هم‌چون دستانی است که آرنج خویش را خم کرده و بر آن است تا مشتاقان خود را از زمین بلند کرده و در سینه خود جای دهد.
این پلکان‌ها از هر طرف ۱۱۱ پله‌ی پهن و کوتاه(به ارتفاع۱۰ سانتیمتر) دارند. بر خلاف عقیده بسیاری از مورخین که مدعی بودند ارتفاع کم پله‌ها به خاطر این بوده که اسب‌ها نیز بتوانند از پله‌ها بالا بروند، پله‌ها را کوتاه‌تر از معمول ساخته‌اند تا راحتی و ابهت میهمانان (که تصاویرشان با لباس‌های فاخر و بلند بر دیوارهای پارسه نقش بسته) هنگام بالا رفتن حفظ شود. ولی این این مو‌ضوع بیانگر استفاده از علم ارگونو‌‌‌می در ساخت، بنا در ایران در 2500 سال پیش است.
بالای پلکان‌ها، بنای ورودی تخت جمشید، «دروازه بزرگ» یا «دروازه خشایارشا» یا دروازه ملل، قرار گرفته‌است. ارتفاع این بنا ۱۰ متر است. این بنا یک ورودی اصلی و دو خروجی داشته‌است که امروزه بقایای دروازه‌های آن برجاست. بر دروازه‌ی غربی و شرقی طرح مردان بال‌دار و طرح دو گاو سنگی با سر انسانی حجاری شده است.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
