مریم/رادیوکوچه
maryam.m@koochehmail.com
پنجم ژوئن برابر با پانزدهم خرداد ماه برابر است با روز جهانی «محیط زیست». با توجه به مسایل مربوط به آلودگی محیط‌زیست در جهان و نیاز به برنامه سراسری جهانی به‌منظور حفاظت محیط‌زیست برای نسلهای آینده بشر و دیگر موجودات جان‌دار، ایجاد یک سازمان جدید بین‌المللی برای حفظ محیط‌زیست لازم بود.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
در پنجم ژوئن 1972 میلادی برای نخستین بار، کنفرانس بین‌المللی محیط‌زیست با شرکت نمایندگان 113 کشور و با شعار «تنها یک زمین وجود دارد» در استکهلم پایتخت سوئد برگزار شد. از اهداف اساسی این کنفرانس، برنامهریزی به‌منظور احداث مراکز مسکونی با توجه به حفظ محیط زیست، تعیین، تشخیص و کنترل مواد آلاینده محیط‌زیست و حفاظت از محیط زندگی برای نسلهای آینده بود.
حاصل این کنفرانس، ایجاد یک سازمان جدید بین‌المللی برای حفظ محیط‌زیست و جلوگیری از تخلیه مواد آلاینده در اقیانوسها، دریاها و محدود کردن ساخت و استفاده از مواد شیمیایى بود. از سوی دیگر، کنفرانس استکهلم در واقع نقطه آغاز بینالمللیشدن روند حفظ محیط‌زیست بود. پس از آن نیز کشورهای مختلف، برنامههای گوناگونی را برای کاستن از آلودگیهای محیط‌زیست مورد مطالعه قرار دادند. از آن پس روز پنجم ژوئن برابر با 15 خرداد به‌‌عنوان روز جهانی محیط‌زیست عنوان شد.
این روز بهانهای است برای جلوگیری از روند روزافزون آلودگی محیط‌زیست که میتواند در آینده، مشکلاتی جدی برای بشریت ایجاد کند. از اینرو باید برنامهای جهانی برای حفظ و نگه‌داری محیط زیست اعمال شود که هم مسوولیتپذیری کل جهان را در بربگیرد و هم تمامی کشورها و آحاد مردم احساس تکلیف و وظیفه کنند. همچنین به‌منظور اعمال یک سیاست جهانی برای محیط زیست باید ضوابط و مقررات و قواعد اجرایی و حقوقی وجود داشته باشد. به طور کلی هم‌کاری و هماهنگیهای دو جانبه و چند جانبه بین کشورها، مقدمهای است برای برپایی و برقراری ضوابط پای‌دار جهت حفظ محیط زیست که بر اساس منافع ملی و منطقهای باشد.
خداوند برای استقرار و ادامه حیات بشر و همه جانوران و گیاهان، زمین را در نظر گرفته است که مجموعه‌ای متشکل از هوا، آب و ذرات معلق مانند دوده، غبار و خا‌ک است یا به‌زبان علمی محیط زیست متشکل از نظام‌های «اتمسفر» که از هوا و ذرات معلق تشکیل شده، «پدوسفر» (زمین )، «بیوسفر» (قشر زیست محیطی) و «هیدروسفر» ( آب ) می‌باشد . مجموعه این نظام‌ها به اضافه نیروی خورشیدی فضای محیط زیست‌محیطی را آماده می‌کنند.
از آغازی که انسان پا به عرصه طبیعت گذاشته، با شرایط محیط‌زیست خود تطابق داشته و پیدایش و ادامه حیات همه تمدن‌ها، در صحنه محیطی بوده است.
پژوهش‌گران جهانی بر اساس تحقیقات، مدعی تخریب و تهدید محیط‌زیست به‌دست انسان هستند و ادامه چنین وضعی را موجب پدیدار شدن مصیبت مرگ‌باری برای زمین و موجودات آن می‌دانند. عامل مهم تخریب محیط زیست، انسان‌ها هستند و در حال حاضر اثر نیروی انسانی بر روی عوامل محیط زیست، جهانی شده است. رشد سریع جمعیت و مصرف انرژی فسیلی، روند طبیعی را دگرگون کرده و موجب تغییرات شگرفی شده و ترکیب مادی عناصر را تغییر داده است.
افزایش دما نیز تغییرات و نوسان‌های شدیدی ایجاد کرده که پوشش گیاهی را به‌شدت دچار دگرگونی خواهد کرد. استفاده از صنایع تسلیحاتی، گسترش هزاران نوع سموم و ورود آن‌ها به اکوسیستم، افزایش و توسعه گازهای خطرناک در جو نظیر گازکربنیک و اکسید ازت و بارش باران‌های اسیدی که ناشی از سوخت نفت چاه‌ها و جنگل‌هاست همگی عوامل تخریب زیست محیطی هستند.
توسعه اقتصادی یا تخریب محیط زیست
در مجمع عمومی سازمان ملل در 22 دسامبر 1989، قطع‌نامه‌ای تصویب شد که در اجلاسی هم محیط زیست و هم توسعه، مورد بررسی قرار گیرد. هدف مجمع، توسعه‌ای مبنی بر حفظ محیط زیست در سطح جهانی و ملی بود، اما متاسفانه الگوهای فعلی توسعه، عکس هدف مجمع عمومی سازمان ملل می‌باشد. به‌این معنا که الگوهای فعلی حاکم بر توسعه در عمل، عامل تخریب سازمان محیط زیست در جهان هستند.
کشورهای در حال توسعه، کشورهای صنعتی را متهم اصلی برهم‌زدن توازن زیست محیطی می‌دانند و کشورهای صنعتی، کشورهای رو به توسعه را متهم می‌کنند که افزایش جمعیت موجب شده که ییش از ظرفیت زمین از منابع آن بهره‌برداری و آثار زیان‌باری برای زمین،آب و هوا یا محیط زیست فراهم کنند. واقعیت این است که کشورهای صنعتی با هزاران پالایشگاه و صنایع متنوع و گسترده، سهم بزرگی در تولید گاز دی‌اکسیدکربن و گازهای متصاعد شده مضر در جو دارند. ضمن این‌که تولید دسته‌ای از مواد شیمیایی و مصرف فراوان آن که در نازک شدن لایه اوزن موثر می‌باشد در کشورهای صنعتی انجام می‌گیرد.
راه حل نهایی بحران محیط زیست
هر تحول و دگرگونی در اندیشه و تفکر نیازمند زمان است. در مسایل محیط زیست نیز بشر نیاز به زمان دارد. دانش‌مندانی در دهه 1960، نابودی نهایی منابع و خسارات فراوانی را که بر طبیعت وارد می‌شود پیش‌بینی کرده بودند. در آغاز دهه‌ی 1970 در کنفرانس‌های متعدد سازمان ملل، بسیاری از متفکران، جهان را از توسعه بی‌رویه کشورهای صنعتی و انفجار جمعیت در کشورهای جنوب برحذر می‌داشتند، اما اولین شوک‌ها زمانی وارد آمد که فاجعه‌های متعددی برای محیط زیست در دهه اخیر، انفجاری در خود آگاهی و دگرگونی بشریت وارد آورد. این‌که بشریت به‌دست خود خطری آفریده و این خطر آینده‌ی او را به بازی گرفته است و تهدید می‌کند، زمانی کشف شد که گسترش حفره‌ای در اوزن و دیگر اثرات فیزیکی برای کسی جای تردید باقی نگذاشت. در کشورهای صنعتی باید شیوه‌های تولید و مصرف تغییر یابد، اما نه تنها شیوه‌های حاکم در تولید و مصرف امروز نگران‌کننده هستند، بلکه نگران‌کننده‌تر اصلی از آن‌ها مصرف بی‌مرز انرژی در جهان است.
بدون شک کشورهای صنعتی مقصر اصلی تخریب و آلودگی محیط زیست هستند. کشورهای صنعتی بایستی از تخریب جنگل‌های مناطق استوایی و پیش‌رفت کویرها جلوگیری کنند و این امر زمانی ممکن است که به کشورهای رو به توسعه چه در زمینه روابط آن‌ها با محیط زیست و چه در زمینه‌های مشکلات اجتماعی و اقتصادی یاری برسانند و سیاست محیط زیست باید به‌گونه‌ای در جهان اعمال شود که فراتر از مرزهای مصنوعی و سیاسی و جغرافیایی و طبیعی کشورها باشد.
به‌دلایل فوق، بشریت امروز نیازمند گسترش روابط شمال و جنوب است و شرایط حاکم کنونی بین شمال و جنوب باید از پایه و اساس دگرگون شود.
منبع:
راسخون
تبیان
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
