محبوبه / رادیو کوچه
mahboobeh@koochehmail.com
امروز پانزدهم ژوئن برابر با سال‌روز مرگ «آندره ماری آمپر» ریاضی‌دان و فیزیک‌دان فرانسوی است. او در سال 1775 میلادی زاده شد و پس از 61 سال زندگی درگذشت. وی به عنوان یکی از کاشفان اصلی «الکترومغناطیس» مشهور است. به پاس خدمات ارزنده‌اش، واحد شدت جریان برق به نام او «آمپر» نام‌گذاری شده است.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
«آندره ماری‌آمپر» در بیست و دوم ژانویه سال 1775 میلادی در حومه «لیون» فرانسه به دنیا آمد. پدرش تاجر کنف بود و به کسب علم و دانش علاقه داشت و به این دلیل آمپر با کمک و راهنمای پدر با زبان و مکتب‌های کلاسیک «لاتین» و «یونان» آشنا شد، او از کودکی علاقه زیادی به ریاضیات پیدا کرد، و قبل از آن‌که خواندن و نوشتن را بیاموزد با کمک سنگ‌ریزه مسایل مشکل ریاضی را حل می‌کرد.
در سال 1793 که آمپر 18 ساله بود، یعنی در زمان حکومت وحشت و پر‌هرج و مرج‌ترین دوران «انقلاب فرانسه»، پدرش ناعادلانه محکوم به اعدام با گیوتین شد و پس از مرگ پدرش در آن سال ناراحتی عجیبی او را احاطه کرد ، به‌طوری‌که مدت یک‌سال طول کشید تا به وضع عادی خود برگشت.
او در انقلاب کبیر فرانسه بسیاری از نزدیکانش را از دست داد و برای گذراندن زندگی شروع به تدریس خصوصی کرد و در اوقات فراغت به مطالعه آثار علمی پرداخت.
در سن 21 سالگی عاشق زنی به نام «ژولی کارون» شد و با او ازدواج کرد، ثمره این ازدواج پسری به نام ژان ژاک بود. ژان ژاک، بعد‌ها یکی از نویسندگان و تاریخ نویسان معاصر خود شد و به عضویت آکادمی علوم فرانسه در آمد.
اما زندگی خوش و آرام آندره زیاد دوام نداشت، فقط چهار سال پس از تولد فرزندش، در سال 1804، همسرش به سبب بیماری چشم از جهان فرو بست. بر اثر این حوادث غم‌انگیز در دوران جوانی، آمپر همواره به شخصیتی افسرده تبدیل شده بود، با این حال او همه وقت خود را به مطالعه و تحقیق پرداخت.
اولین فعالیت مهم علمی آمپر تالیف مقاله‌ای درباره سرگرمی‌های ریاضی بود. انتشار همین مقاله ریاضی‌دانان فرانسوی، از جمله «دلامبر» و «لیلاند» را متوجه نبوغ آمپر کرد تا آن‌که در سال 1809 با سمت استادی ریاضیات و مکانیک، در کالج «پلی تکنیک» پاریس مشغول شد.
و تالیف کتاب‌های علمی در زمینه‌های ریاضی، شیمی، فیزیک و جانورشناسی نیز سبب شد که او را به عنوان استاد دانشکده علوم و هنرها انتخاب شود.
آندره اثر متقابل دو هادی موازی حامل جریان الکتریکی را برای اولین بار کشف کرد. او نشان داد که وقتی از دو هادی جریان الکتریکی هم‌جهت عبور کند آن دو هادی یک‌دیگر را جذب می‌کنند و اگر جهت جریان الکتریکی در دو هادی متفاوت باشد، دو هادی یک‌دیگر را دفع می‌کنند.
علاوه بر این آمپر تئوری «خاصیت آهن‌ربایی» را بیان کرد. بنابر این تئوری خاصیت آهن‌ربایی، مربوط به بار الکتریکی جسم مغناطیسی است. این تئوری امروز پذیرفته شده است و خاصیت مغناطیسی هر ماده را مربوط به حرکت الکترون‌ها در اتم سازنده آن ماده می‌دانند.
و آخرین فعالیت علمی آمپر تالیف کتابی درباره تئوری نمودهای الکترودینامیک است.
و اما بعد از سال‌ها تلاش آندره ماری آمپر در پانزدهم ژوئن سال 1836 میلادی در سن 61 سالگی در «مارسی» در گذشت و در پاریس به خاک سپرده شد.
و 45 سال پس از درگذشت او یعنی در سال 1881 کنگره بین‌المللی فیزیک‌دان‌ها واحد شدت جریان را به افتخار او «آمپر» نامید.
منبع‌ها:
زندگی‌نامه «آندره آمپر»
راسخون
چهره‌های ماندگار
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
