کاوه / واحد ترجمه / رادیو کوچه
موشکی یک‌بار به این‌جا بر خورد کرده است. زبانه‌های آتش به‌سرعت در سرتاسر این زمین شیب‌دار پراکنده شد و سه کامیون را به آتش کشید. هنوز هم ترس از آن زمین بی‌حاصل قابل مشاهده است. جاناتان میراو، در حالی‌که دوربین خود را بر می‌دارد تا از روستای هولا در اسراییل تا بلندی‌های گولان در لبنان را نگاه بیندازد می‌گوید: «این منطقه داغ زیادی به خود دیده است.»
امروزه میراو که یک کهنه سرباز اسراییلی است، توجهش را به پرنده‌ها داده است نه بمب‌ها. در سن 33 سالگی وی یک شال کم‌رنگ با یک عینک آفتابی داشته و مو‌های قهوه‌ای رنگش را بلند کرده بوده. آرزویش تغییر خاور‌میانه از یک منطقه داغ به یک نقطه شکار پرندگان و رقیب جاهای طبیعی دیگری مثل کاستاریکا، جزیره گالاپاگوس و نیوزلند بوده است.
هر ساله در فصل بهار و پاییز کاروانی از 500 میلیون پرنده در بین سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا کوچ می‌کنند. از طلوع خورشید تا هنگامه غروب تعداد بی‌شماری پلیکان، انواع لک‌لک و پرندگان شکاری مثل قوش و یک جانور شکاری با رنگی آبی مایل به خاکستری در آسمان پدیدار میشوند. که تمامی آن‌ها در عرض 10 روز در اسراییل جمع میشوند. در کل، 540 گونه پرنده تا کنون در این کشور ثبت شده است.
در بیشتر سال، میراو بر روی حفظ و نگه‌داری از منابع طبیعی و زیر نظر گرفتن پروژه‌های پرندگان مربوط به بنیاد آمریکایی حفاظت از طبیعت اسراییل کار میکند و گردش‌های علمی پرنده‌شناسی را هدایت میکند. او می‌گوید: «جاهای کمی مثل این‌جا وجود دارند که توسط پرندگان احاطه شده باشند، شما نیازی نیست که به جای دیگری بروید. فقط باید نگاه کنید.»
گنجینه‌های پنهان
معدود محل‌هایی هستند که بشود از آن‌ها راهی برای ورود به روستای هولا در این کشور پیدا کرد. جایی که سراشیبی سنگی تندی دارد و از طرف شرق توسط بلندی‌های گولان و از سمت غرب نیز با کوه‌های نفتالی مسدود شده است. روستای هولا واحه‌ای برای هزاران پرنده‌ای است که از آفریقا به اروپا می‌روند.
در زمانی‌که هوا رو به تاریکی می‌رود دسته‌ای از پلیکان‌های سفید از دریاچه آگمون خارج میشوند. جفت‌های بسیاری از آن‌ها در آن زمان به پرواز در می‌آیند و پشت به سمت قسمت تاریک شونده آسمان به حرکت در می‌آیند و به دنباله سفید و درخشنده‌ای تبدیل میشوند.
قرقی لوانت یکی از کمیاب‌ترین پرندگان در جهان است. بازدیدکنندگان خوش اقبال از اسراییل اگر در زمانی مناسب در سال به لترون بروند هم‌چنان می‌توانند آن‌را ببینند.
اولین توقف من در معاگان میخاییل (Ma’agan Mikhael) است، که مجموعه‌ای از تالاب ماهی و مرداب در سواحل کارمل در دریایی مدیترانه در شمال تل آویو است. شخصیت آتش گونه میراو، مرا گیج کرده است. چکاوکان ساکن جزیره ساردین مدیترانه هم این‌جا هستند. پرینیا‌های خوش خرام در سمت دیگر هستند، مرغ‌های ماهی‌خوار گردن سفید بر روی تیرهای سیم تلفن هستند، پرنده‌های پادراز سیاه بال روی دریاچه پرواز می‌کنند، تعداد کمی هم روی لجن‌زارها هستند، پرندگان نوک درازی هم در باتلاق هستند. تعداد بسیار کمی از ما متوجه جنب و جوش‌های اطراف خود در ساحل می‌شویم، پرندگانی که در حال آموزش پرواز هستند، می‌خواهند به‌طور عمودی به آسمان بروند و پرواز کنند، اما در این‌جا از انفجار‌های توپ برای ترساندن پرندگان گرسنه‌ای که به سمت تخم‌های دیگر پرندگان می‌روند استفاده می‌شود.
در توقف‌گاه بعدی که یکی از مناطق به شدت در معرض خطر است، پرنده‌ها ما را به یکی از تندترین صخرههای سنگی در نزدیکی مرز با سوریه می‌برند. باد از درون غاری می‌وزد که مثل پناه‌گاه است و من امید دارم که در آن‌جا بتوانم گونه‌ای از لاشخور را بیایم. این گونه از لاشخور‌ها بال‌هایشان تقریبن به طول 3 متر است و در میان تپه‌ها و کو‌ه‌ها پرواز می‌کنند و در سمت صخره‌ای گاملا (Gamla) در بخشی از بلندی‌های گولان سکنی گزیده‌اند. منطقه‌ای که دارای قدمت باستانی 1500 ساله‌ی کلیسای بیزانتین و یک شهر قدیمی یهودی نشین است که در 2000 سال پیش توسط رومی‌ها نابود شد.
ناگهان دو پرنده‌ی سیاه از دور دست نمایان میشوند. یکی پرسید: «همونه؟» دیگری گفت: «بله، آن‌ها در حال پرواز به سمت ما هستند.» چشمان من روی دسته‌ای که نزدیک می‌شد قفل شده بود، چنان با ابهت بودند که گویی شاه هستند.
کرکس‌های گاملا یک سوم از 260 گونه‌ی باقی مانده در اسراییل را تشکیل می‌دهند. ولی زندگی این پرندگان سخت‌تر هم شده است. تال اورون در حالی‌که در نزدیک آن‌ها می‌نشیند می‌گوید: «این‌ها در حال انقراضند. ما فقط می‌توانیم دعا کنیم.»
تال اورون جنگل‌بانی با پوست سبزه‌ای و مو‌های تیرهای است که 28 سال دارد و قبلن در اورژانس کار می‌کرده است، به گاملا آمده تا این شیوه را تغییر دهد. به هر حال، در ژوئن 2007 وی دوباره خودش را در شرایط کار در اورژانس یافت، از صخرههای گاملا پایین آمده تا 7 جوجه کرکس را از لانه به بالا بیاورد. مسوولین حیات وحش 12 لاشخور مرده را یافتند، به نظر می‌رسد که توسط زهری که روباه‌ها و گرگ‌ها را می‌کشد، کشته شده باشند. اورون می‌گوید: «یکی که گاوها را مسموم کند می‌تواند کل جمعیت لاشخور‌ها را از بین ببرد.»
جوجه‌های نجات یافته در قفس بزرگ میشوند و چند تای از آن‌ها در مکان‌هایی در صخرههای گاملا نگه‌داری میشوند و خود را با محیط جدید وفق می‌دهند و امید دارند که یک روز با آزادی به اوج بروند. اورون می‌گوید: «در تورات گفته شده که ما به آن‌ها بال‌های کرکس داده‌ایم. آن‌ها زیبا نیستند ولی من آن‌ها را دوست دارم. زمانی‌که آن‌ها به سمت تو می‌آیند به نظر می‌رسد که به شفق شمالی نگاه می‌کنید و این یک سحر است.»
شمشیری در تیغه سه طرفه
ما از وسط اسراییل می‌گذریم، و به سمت لترون می‌رویم. آن‌جا راهی است که بیشتر تاریخ‌های جنگ کشور و پیشینه طبیعت را در خود دارد. در یک روز آفتابی، چشم‌انداز صف‌های تانک‌ها می‌تواند نشان دهنده تاریخچه جنگی اسراییل نیز باشد. در این موقع ما با یک پرنده شناس به نام «یوسی لشم» ملاقات کردیم. او 62 ساله با اندامی درشت بود که عرق چین بر سر گذاشته بود و ریش کرکی فرفری خود را هم بافته بود. وی این‌طور شروع کرد: «این جا مکان یاد بود برای نظامیان هم هست. جنگ‌های زیادی این‌جا رخ داده، مثل جنگی که اسراییل برای استقلالش انجام داد. هنوز شما می‌توانید سوراخ‌های گلوله‌ها را در دیوار‌ها مشاهده کنید. در این مکان آریل شارون به شدت زخمی شد. بر روی دیوار یادبود، نام 4951 سرباز کشته شده در جنگ‌ها آمده است.»
تماشاگران از پرندگان (در سمت راست پایین) به اسراییل آمده‌اند تا پرندگان بزرگی مثل کرکس و یا پرندگان کوچکی مثل مرغ ماهی‌خوار (وسط، پایین) را ببینند. افراد مشتاق بازدید از پرندگان حتا می‌توانند مجموعه بقایای پرندگان را در آشیانه‌های ترک شده (پایین ، سمت چپ) مشاهده کنند.
ولی لشم پیام دیگری نیز برای افراد نظامی دارد: «شما می‌توانید داستان‌های گذشته را بیان کنید، خونریزی‌ها، تانک‌ها، نبرد‌ها. اما من با داستانی برای آینده آمده‌ام.»
لشم برنامه‌ای را آغاز کرده است به نام «پرندگان مهاجر مرزی را نمی‌شناسند» که در تمام کلاس‌های درس در خاور‌میانه پخش شده است و به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد که مکان‌ها و مهاجرت پرندگان را در اینترنت دنبال کنند. او می‌گوید: «آن‌ها دوست پیدا می‌کنند. اگر اروپا آسیا و آفریقا مثل سه برگ شبدر باشند، خاور‌میانه در وسط آن قرار دارد. از لحاظ دید سیاسی این مسئله بسیار پیچیده است ولی از نظر پرندگان این فوق‌العاده است. ما اعتقاد داریم که پرندگان می‌توانند چار چوبی را برای گرد آوردن مردم به یکدیگر فراهم کنند.»
لشم از صاحبان زمین خواست تا اجازه دهند 36،421 کیلومتر مربع از زمین‌های خود را برای یاد بود مرکز بین‌المللی تحقیقات بر روی پرندگان مهاجر اختصاص دهند. وی هم‌چنین یک سیستم روسی راداری به نام MRL-5 را گرفت و برای دقت بیشتر در اندازه‌گیری یک ژنرال سابق شوروی را که تجربه کار با آن داشت را استخدام کرده است. بنابر این وی می‌تواند بگوید که این پرندگان شکاری کجا هستند. سپس وی کار خود را گسترش داد و یک هواپیمای موتوری را برای پرواز با پرندگان و تهیه گزارش از آن‌ها تهیه کرد تا با گوشی موبایل آن‌ها را تا سطح زمین کنترل کند. وی هم‌چنین فرودگاه بن گوریون را نیز به لیست خود اضافه کرد تا بتواند از رادار برای بهتر پیدا کردن دسته‌های پرندگان استفاده کند.
میراو در گزارش‌هایش بر روی سر و صدا‌های جت‌های جنگنده تاکید دارد که در نزدیکی پایگاه آموزشی به پرواز در می‌آیند. او می‌گوید: « خلبانان پسر‌های 22 تا 23 ساله‌ای هستند که اولین پرواز‌هایشان را انجام می‌دهند. و این پروازها مرحله‌های سخت نظامی را در ذهن من نقش بسته است. ما اسراییلی‌ها و بخصوص افراد هم سن من، خیلی با جنگ دست و پنجه نرم کرده‌ایم. ما راهی نداریم جز این که بنشینیم و صحبت کنیم.»
زمانی‌که خورشید به افق می‌رسد، خاور‌میانه به حالت تنش می‌رود. ولی پرندگان محلی آرام را برای گذران زمستان پیدا کرده‌اند. افرادی مثل میراو که آن‌ها را نگاه میکند اعتقاد دارند زمانی‌که صلح به این گوشه از جهان باز گردد، به بال‌های پرندگان قدرت پرواز بیشتری را می‌دهد.
اصابت با پرندگان
یوسی لشم به رادار هوایی اشاره میکند که در لترون است. توده‌ای بزرگ سبز رنگ مانند توپ گلف در بالای بقایای هواپیمای F15 که سقوط کرده، قرار دارد. در دهم آگوست 1995 این F15 با سرعت 560 گره در حال حرکت بود که پرنده‌ای به موتور آن وارد شد. هم خلبان و هم کمکی آن در این حادثه کشته شدند.
این اولین و آخرین باری نیست که یک پرنده‌ای باعث سقوط جنگنده‌های اسراییلی می‌شود که مسوول آموزش دفاع از کشور هستند. لشم می‌گوید: «ما در سه دهه 9 هواپیما را از دست داده‌ایم، سه خلبان و 75 میلیون دلار خسارت. من به فرماندهان نیروی هوایی گفته‌ام که شما می‌دانید که چه‌طور هواپیما جت را رهبری کنید یا این‌که چگونه مردم را مدیریت کنید ولی شما هیچی در مورد پرندگان نمی‌دانید.»
مثل فرمانده‌ای که استراتژی‌های یک مانور را طراحی میکند، لشم هم با دقت نقشه مهاجرت پرندگان را می‌کشد. وی پیشنهاد کرد که در فصل‌های بهار و پاییز هواپیما‌ها در آن منطقه با ارتفاع پایین پرواز نکنند چون که آن مواقع زمان اوج مهاجرت پرندگان است. یک کمپین نظامی می‌گوید: «مواظب خودتان باشید، ما فضا را تقسیم کرده‌ایم». به زودی فرماندهان، مناطق مخصوص پرندگان را برای خود تعریف می‌کنند (این بر عکس عبارت مناطق موشکی است). این برنامه به تازگی به موفقیتی دست یافته است. سقوط هواپیما‌ها بر اثر بر خورد با پرندگان 76 درصد کاهش یافته است.
((صفحه 5 پایین))
((صفحه 7))
برگرفته از مجله‌ی «دیسکاوری»
نوشته‌ی: رن ابرسول Rene Ebersole
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
