محبوبه / رادیوکوچه
پنجم مرداد مصادف با سال‌روز درگذشت «محمدرضاشاه پهلوی» آخرین پادشاه ایران است او که متولد سال 1298 خورشیدیست از ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ تا انقلاب ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ بر ایران حکومت کرد و با وقوع انقلاب برکنار شد و ایران را ترک کرد و در سال 1359 در قاهره در گذشت.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
«محمدرضاشاه پهلوی» در چهارم آبان ۱۲۹۸ در «تهران» به دنیا آمد. پدر او «رضاخان میرپنج سوادکوهی» که بعدها «رضاشاه پهلوی» و مادرش تاج‌الملوک آیرملو بعدها «ملکه مادر» بودند. محمدرضا دو خواهر و یک برادر به نام‌های شمس، اشرف و علی‌رضا داشت.
محمدرضا پس از به سلطنت رسیدن پدرش به مقام ولیعهدی رسید. تحصیل را در مدرسه نظام به هم‌راه بیست نفر از هم‌کلاسی‌های دست چین شده آغاز کرد و از کودکی زبان فرانسوی را نزد پرستار فرانسوی‌اش آموخت در دوازده سالگی او را برای ادامه تحصیل به سوییس فرستادند.
محمدرضا در ۱۷ سالگی از سوییس به ایران بازگشت و در دانشکده افسری تحصیل را ادامه داد. در سال ۱۳۱۸ با «فوزیه» خواهر «ملک فاروق پادشاه مصر» ازدواج کرد. حاصل این پیوند دختری به نام «شهناز» بود. در طی این دوره از زندگی، محمدرضا به تدریج در کنار پدرش رضاشاه با فنون سلطنت و رموز سیاست آشنا می‌شد.
انگلستان و روسیه با کمک نیروهای آمریکایی در روز ۳ شهریور ۱۳۲۰ایران را اشغال کردند. پس از اشغال ایران، بریتانیا پیامی به این مضمون به رضاشاه ارسال کرد: «ممکن است اعلیحضرت لطفن از سلطنت کناره‌گیری کرده و تخت را به پسر ارشد و ولیعهد واگذار نمایند؟ ما نسبت به ولیعهد نظر مساعدی داریم و از سلطنتش حمایت خواهیم کرد. مبادا اعلیحضرت تصور کنند که راه‌حل دیگری وجود دارد. »
رضاشاه سپس تحت نظر نیروهای بریتانیایی از بندرعباس با کشتی از ایران خارج شد بعد به «جزیره موریس» و سپس به «آفریقای جنوبی» تبعید شد.
از زمان شروع سلطنت توسط محمدرضا پهلوی تا ترور وی در سال ۱۳۲۷، ایران یکی از آزادترین دوران پادشاهی خود را تجربه کرد. طی این دوران، وی از محبوبیت بیش‌تری نسبت به سال‌های بعدی سلطنتش نزد مردم برخوردار بود و در مجامع عمومی و بین مردم با کم‌ترین محافظ تردد می‌کرد.
در سال 1324 فوزیه بر اثر اختلافاتش با شاه ایران را برای همیشه ترک کرد و سه سال بعد به‌طور رسمی شاه او را طلاق داد و شهناز دخترشان به شاه سپرده شد.
دربهمن ماه ۱۳۲۷ ماجرای ترور شاه در دانشگاه تهران اتفاق افتاد. شاه بعدها در محافل خصوصی و به طور مبهم، «رزم آرا» را مسوول ترور خود معرفی می‌کرد اما روایت رسمی این بود که یک متعصب مذهبی وابسته به حزب توده مسئول ترور بوده است.
نهضت ملی شدن صنعت نفت آن‌قدر در روحیه شاه اثر گذاشت که بخش عمده‌ای از کتاب «پاسخ به تاریخ» که پس از سقوط سلطنت نوشته بود، را به خود اختصاص داده است. در این دوران مصدق به نخست وزیری رسید و قدرت شاه روزبه‌روز کم‌تر شد. به خاطر محبوبیت مصدق و امر ملی شدن نفت، شاه نیز در ظاهر از او پشتیبانی می‌کرد ولی در عمل در برکناری او می‌کوشید.
در سال ۱۳۲۹ شاه با همسر دوم خود «ثریا اسفندیاری» ازدواج کرد. او فرزند یکی از خوانین بختیاری از همسری آلمانی بود. برخی از مورخین اعتقاد دارند که ثریا محبوب‌ترین همسر شاه بوده است.
کودتای ۲۸ مرداد، که با طرح و حمایت مالی و اجرایی سازمان مخفی اطلاعات «بریتانیا» و سازمان «اطلاعات مرکزی آمریکا»، علیه دولت مصدق در مرداد ۱۳۳۲ انجام شد، موجب برکناری دولت مصدق شد و محمدرضا که پس از شکست کودتای ۲۵ مرداد به رم رفته بود به ایران بازگشت و دوران حکومت مطلقه خود را آغاز کرد.
پس از ۲۸ مرداد، قرارداد کنسرسیوم تصویب شد. با پایان یافتن موقت بحث نفت، شاه با روش‌های گوناگونی مورد حمایت قرار گرفت. دولت «آیزن‌هاور» با ارسال کمک‌های مالی و نظامی حکومت او را تقویت کرد و «پیمان بغداد» میان کشورهای ایران، عراق، ترکیه و پاکستان منعقد شد.
و شاه به تدریج به تصمیم گیرنده اصلی «اوپک» تبدیل شد و پول‌های فراوان نفتی به کشور سرازیر شد. با خروج انگلستان از «خلیج فارس» جزایر سه گانه دوباره به حاکمیت ایران بازگشتند.
شاه به مدرنیزه کردن ایران پرداخت و مراکز علمی و فرهنگی کشور را گسترش داد. انجام اصلاحات سیاسی و اجتماعی از جمله تصویب قانون اصلاحات ارضی و اعطای حق رای به زنان از مهم‌ترین فعالیت‌های حکومت وی بود.
دو سال پس از کودتای ۲۸ مرداد، «دانشگاه کلمبیا» در «نیویورک» به شاه ایران دکترای افتخاری داد.
محمدرضا شاه با وجود علاقه زیادی که به ثریا داشت به دلیل بچه دار نشدن از او جدا شد و با «فرح دیبا» ازدواج کرد و ثمره ازدواجش با فرح دو پسر و دو دختر به نام‌های رضا، علی‌رضا، فرح ناز و لیلا بود.
«سیدروح‌اله خمینی» روحانی شیعه رهبری، قیامی را عهده‌دار شد که حکومت شاه را سرنگون ساخت. این حرکت که با قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ شروع شد، سرانجام منجر به خروج نهایی شاه از کشور در تاریخ ۲۶ دی ۱۳۵۷ شد و سرانجام در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ نظام حکومتی شاهنشاهی سقوط کرد.
شاه پس از خروج از کشور ابتدا مدتی را در منطقه ماند، به امید آن‌که مجدد به حکومت بازگردد. با شدت یافتن بیماری سرطان طحال، وی مجبور شد، برای درمان به «ایالات متحده آمریکا» برود. روزنامه «نیویورک تایمز» او را به هلندی سرگردانی تشبیه کرد که به دنبال بندری برای پهلوگرفتن می‌گردد.
شاه پس از خروج از بیمارستان ابتدا به مرکز پزشکی «ویلفورد هال» در تگزاس، و بعد به «پاناما» و «مکزیک» و سپس از آن جا به «مصر» رفت.
و سرانجام محمدرضا شاه پهلوی آخرین شاه ایران در پنجم مرداد ۱۳۵۹ و در سن 61 سالگی در مصر درگذشت. جسد وی در مسجد «الرفاعی قاهره»، پس از تشییع رسمی دولت مصر، به امانت گذاشته شد زیرا شاه ایران در وصیت‌نامه خود خواسته است تا جنازه او در خاک ایران دفن شود.
منبع‌ها:
ویکی‌پدیا
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
