«وقتی کودک لجبازی می‌کند»

شکوفه /دفتر ترکیه/  رادیو کوچه

shokufeh@koochemail.com

کودکان تحت تسلط غریزه‌های خود هستند و هنوز به مرحله‌ای وارد نشده‌اند که از قوای منطق و عقل استفاده کنند. به همین خاطر است که به هرچه مایلند یا از هر چیزی خوششان می‌آید؛ بدون در نظر گرفتن عاقبت آن کار، آن را انجام می‌دهند.

وقتی مادر، کودک را از کار مضر منع می‌کند؛ کودک به شوق طبیعی به شدت در مقابل تذکر و نصیحت مادر مقاومت می‌ورزد و گاهی کار به جایی می‌رسد که مادر کم حوصله برای منع فرزند بی‌تجربه، به درشت‌گویی یا تنبیه بدنی می‌پردازد.

کودک با مشاهده‌ی این رفتار از مادرش، سعی می‌کند بر حرفش پافشاری کند و گریه و زاری راه بی‌اندازد. اگر این رویه همین‌طور ادامه پیدا کند، کودک به یک فرد لجباز بدل می‌شود.

در همین زمینه با «شیرین رحمانی‌فر»؛ مشاور و روانشناس، گفت‌وگویی را داشتم که با هم گوش می‌کنیم:

فایل صوتی را از اینجا بشنوید

فایل را از این جا دانلود کنید

آیا عدم اطاعت از والدین در رفتار کودک طبیعی است؟

بله. عدم اطاعت با شدت و ضعف در تمام مراحل سنی مشاهده می‌شود در هر حال تا زمانی که کودک عکس‌العمل منفی و عصبانیت شما را در مقابل انجام ندادن آن‌چه از او خواسته شده درک نکند، اصولن معنی لجبازی را نمی‌فهمد. کودک از زمانی که می‌فهمد از او انتظار دارند کارهای خاصی را انجام دهد، شروع به کنترل خود و به وجود آوردن حد و حدود می‌کند، و از زمانی که از او خواسته‌اید رفتار‌های خاصی داشته باشد، به لجبازی با شما می‌پردازد. در حقیقت باید به این نکته توجه داشته باشید که همواره با لجبازی او مواجه خواهید شد.

از این‌که فرزندتان لجبازی می‌کند خوشحال باشید، فرزند شما عمدن نمی‌خواهد زندگیتان را تلخ کند. او صرفن حد و حدودی که شما تعیین کرده‌اید را آزمایش می‌کند و با عکس‌العمل‌های شما در مقابل رفتار‌های متفاوت، آشنا می‌شود. این نوع لجبازی را طبیعی بدانید مگر؛ کودکتان به این روند ادامه بدهد.

اگر او همیشه سعی می‌کند که شما را عصبانی کند، نگران شوید.

کودکی که به همه‌ی خواسته‌های والدینش پاسخ مثبت می‌دهد به احتمال زیاد کودکی بوده است که با تربیت بسیار خشن که شامل تنبیه‌های تند هم بوده بزرگ شده است

کودکی که همواره اطاعت می‌کند، کودکی است که تسلیم شده و تمایلی به خود‌نمایی نشان نمی‌دهد. چنین کودکی نمی‌تواند هیچ کاری را به انتها برساند مگر آن‌که دیگران آن کار را برای او کاملن شرح داده و به او گفته باشند که دقیقن چه انتظاری از او داشته‌اند.

این کودک، فردی است که انگیزه‌ی پیشرفت، خلاقیت و ابتکار، در او کشته شده است و هم‌چنین مورد دست اندازی و تمسخر و طرد شدن، به خصوص در گروه هم‌سالان، قرار می‌گیرند.

آیا پاداش دادن، به ازای انجام دادن کاری که ما از او خواسته‌ایم یا  برای جلوگیری از لجاجت، راه مناسبی است؟

فرزند شما برای این‌که بتواند در مقابل ناکامی‌ها ایستادگی کند؛ باید یاد بگیرد که در این کار لذتی نهفته است. و او باید به خاطر ایستادگی در مقابل خواسته‌های آنی‌اش، پاداش بگیرد.

مسلمن وقتی طفل لذت به تعویق انداختن کار نادرست را نمی‌چشد، باز به حرکات حشونت‌آمیزش ادامه می‌دهد.

بعضی از خانواده‌ها بچه‌هایشان را مدام با الفاظی چون شرور و لج لجو خطاب می‌کنند، این کار چه تاثیری روی ادامه‌ی رویه‌ی رفتاری طفل دارد؟

زمانی که خانواده و اطرافیان، طفل را با صفت‌های رفتاری نامناسب خطاب می‌کنند، این صفت‌ها بعد از مدت زمانی با شخصیت‌اش عجین می‌شود و طفل با خود می‌گوید حالا که منم این‌طور خطاب می‌شوم پس این کار را هم انجام بدهم و در واقع این برچشب‌زنی‌ها به درونی شدن رفتار غلط در کودکان منجر می‌شود.

آیا این رفتار سن به خصوصی دارد؟

دو مرحله‌ی زمانی است که کودکان با خواسته‌های والدین مخالفت می‌کند و به آن‌ها نه می‌گوید. یکی مرحله‌ی نوجوانی و دیگری 15 تا 30 ماهگی است. در هر دوی این سنین بچه‌ها به دلایل مشابه با پدر و مادرشان مخالفت می‌کنند. برای ابراز استقلال و داشتن حق اظهار نظر. کودک با یک نه گفتن می‌خواهد شخصیتش را به شما ثابت کند. خودش تصمیم می‌گیرد و خودش انجام می‌دهد.

در مواقعی که لجبازی می‌کند چه رفتاری با او داشته باشیم؟

از دعوا  و مشاجره‌ی شدید برای ابراز و اثبات نظرتان بپرهیزید

وقتی به چیزی نه می‌گوید روی انجام آن پا فشاری نکنید. مانند به زور غذا دادن به کودک یا تنبیه او زمانی که سیب گاز زده را نصفه نیمه گذاشته است. احتمال‌اش خیلی زیاد است که در صورت بی‌توجهی شما به این موضوع، دوباره برگردد و غذا یا میوه‌ی نیمه کاره‌اش را از شما بخواهد.

به او بیان کنید که لزومی ندارد الزامن به حرف پدر و مادرش عمل کند اما نشان دهید که گاهی هم لازم است که نیاز‌های دیگران هم باید در نظر گرفته بشود.

بعضی از کودکان، در مکان‌های عمومی، روی زمین می‌نشینند و با صدای بلند خواسته‌شان را در جمع می‌گویند. به نظر شما در این زمان، مادر و پدر چه طور می‌توانند او را آرام کنند؟

بی‌اعتنایی بهترین راه است. نگذارید توجه شما به کودکان در جمع باعث بشود که او هرچه می‌خواهد در ملا عام بخواهد. از این نگران نباشید که اگر به او نه بگویید مورد شماتت اطرافیانتان قرار می‌گیرید. مثلن مادر بزرگ‌ها و پدر بزرگ‌ها دل‌سوزی می‌کنند و از شما می‌خواهند  که آن‌چه می‌خواهد برایش مهیا کنید. بهتر این است که شما کار خودتان را انجام بدهید و به اطرافیان هم بگویید که در حال آموزش صبر و احترام به کودکان هستید.

اگر کودک در کارهای روزانه‌اش به وسایل خطرناک دست زد، چه کار کنیم؟

ابزاری که در دست کودک هست، خیلی مهم‌اند. اگر اجسام بی‌خطی هستند، آن‌ها را حال خودشان بگذارید تا با وسایل بازی کنند اما اگر نه، وسیله‌ی مثل چاقو یا یک وسیله‌ی برنده بود، سعی کنید سرش را با وسایل دیگر گرم کنید و خیلی آرام، وسایل مشکل‌ساز را از دستش بگیرید.

«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»