امیر و کاملیا / رادیو کوچه
«نارین قلعه» یا «کهن‌دژ» در شهر باستانی میبد بر فراز تپه‌ای بلند بنا شده و بر تمامی شهر میبد و پیرامون آن دید دارد. کهن‌دژ یا «قهن‌دژ» نام دژهای کهنی است که در آغاز پیدایش شهرها بنا شده‌اند. این دژها در پیش از اسلام و بیش‌تر در دوران ماد، هخامنشی و اشکانی ساخته شده و بناهایی تک و پر تراکم بودند که بر فراز تپه‌های طبیعی یا مصنوعی می‌ساختند.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
نارین قلعه میبد یک کهن‌دژ است و از بناهای باستانی خشتی بازمانده در ایران است علی‌رغم گزندهای روزگار هنوز پا برجاست و می‌توان آن را نمادی از هویت تاریخی و فرهنگی استان یزد دانست. پیشینه‌ی دراز نارین قلعه تا آن جاست که هویتی اسطوره‌ای یافته است به گونه‌ای که منابع تاریخی سده‌ی ۸ و ۹هجری قمری نیز آن را با روایت‌های افسانه‌ای در آمیخته‌اند.
این دژ که مردم میبد آن را «نارنج قلعه» می‌خوانند، در گذشته به «دژ دالان» سرشناس بوده و پیشینیان آن را یکی از مراکز آغازین آبادی‌نشین در استان یزد دانسته‌اند. بخش اصلی و کهن قلعه در بخش بالایی مجموعه قرار دارد. بنا نشان می‌دهد که بارها تعمیر شده است. به نظر می‌رسد که بخش‌های پایین‌تر را در دوره‌های جدید‌تر ساخته‌اند. در حیاط مرکزی دژ، آثار ساخت و سازهای آجری و ساروج نیز دیده شده است. دیوار اصلی دژ را روی یک پلان گرد پیافکنده‌اند که گرداگرد آن را خندقی پهن فرا می‌گرفته است و بخش بزرگی از آن بر جای است.
درگاه اصلی دژ در بلندی دو متری زمین در دیوار بیرونی تعبیه شده بوده است. در و دالان اصلی دژ دارای برج نگهبانی و تاسیسات دفاعی ویژه‌ای بوده است. نارین قلعه بنا بر گواه‌های موجود و روایت‌ها دارای نظام پیچیده‌ی رفت و آمد زیرزمینی بوده است. دهانه‌ی شماری از این راهروها هنوز در جای جای دژ پیدا است.
مردم میبد هنوز این روایت را باز می‌گویند که از این دژ یک راهرو زیرزمینی تا محل آسیاب سنگ سیاه در باختر آبادی بیده در ۳کیلومتری باختر شهر میبد وجود داشته است
شاخص‌ترین اثر بازمانده از شهرسازی قدیم در میبد بنای باستانی نارین قلعه است. این بنا از یک دید بیان‌گر پیدایش تحول بنیادی در ساختار اقتصادی و اجتماعی و ایجاد مرکزیت سیاسی قدیمی در منطقه است. نارین قلعه دارای ارزش‌های تاریخی و جغرافیایی و معماری و شهرسازی سیاسی و نظامی و مذهبی و اسطوره‌ای است.
کهن‌دژ به یک معنی همان است که در یونان باستان «اکروپولیس» یا «اکروپول» نامیده می‌شد و دارای این مشخصات بود. به روایتی گفته می‌شود که نارین قلعه قدیمی‌ترین بنای خشتی جهان است که در زمان سلیمان ساخته‌اند. نارین قلعه را از آغاز بر فراز تپه‌ای بلند بر افراشته‌اند که بر تمام منطقه میبد اشراف دارد به گونه‌ای که پیکر قلعه از فاصله‌های بسیار دور دیده می‌شود.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
