«بیماری ویران‌گر یا ویران‌گر بیمار؟»

دکتر آویده مطمئن‌فر / رادیو کوچه

avideh@avideh.net

«شیزوفرنی» Schizophrenia چهارمین علت عمده مرگ در زنان و مردان و علت دوم تروریسم بین‌المللی و از عوامل اصلی منجر به جنگ است. شیزوفرنی در زنان و مردان به صورت یک‌سان به وجود می‌آید. شیزوفرنی در زنان بیش‌تر با علایم برجسته‌ی خلق و خوی نمایان می‌شود و در مردان اغلب با بروز نشانه‌های منفی‌ هم‌راه است.

فایل صوتی را از اینجا بشنوید

فایل را از این جا دانلود کنید

شروع بیماری، در زنان، نسبت به مردان در سنین بالاتر رخ می‌‌دهد. «در زنان بین ۲۳ سال تا ۳۵ سال و در مردان از ۱۸ سال تا ۲۵ سال»‌. در حال حاضر، این‌گونه شناخته شده است که عوامل روانی،‌ در شدت شیزوفرنی بیش‌تر اثر  دارند تا در علت شروع آن به طور مستقیم. تصور می‌‌شود که شیوع شیزوفرنی در حدود یک در صد از جمعیت دنیا است. در ایالات متحده و کانادا، بیماران مبتلا به شیزوفرنی ۲۵ درصد تخت‌های بیمارستان‌ها را مشغول می‌‌کنند. این بیماری یکی‌ از ۱۰ علت اولیه‌ی‌ ناتوانایی‌های طولانی مدت در دنیا در نظر گرفته می‌‌شود.

شیزوفرنی یک اختلال مغزی است که مشخصه‌ی آن، تفکر توهمی و منحصر به فرد، اما غیر معمول است. بروز این اختلال به صورت ناگهانی نیست، بلکه نتیجه فرایند طولانی‌ است که در نوجوانی و اوایل دوران بلوغ به تدریج شروع می‌‌شود. مردم در روند تفکر خود و چگونگی‌ درک آن‌ها تغییراتی‌ را تجربه می‌‌کنند. چیزی که به طور معمول، افراد مبتلا به شیزوفرنی شروع به تجربه کردن می‌‌کنند، این است که آن‌ها به دیگران مشکوک می‌‌شوند و در واقع «پارانویا» به وجود می‌‌آید.

آن‌ها می‌‌گویند که مردم در تلاش برای آسیب رساندن به آن‌ها هستند و یا به آن‌ها اتهام جاسوسی می‌‌زنند. آن‌ها هم‌چنین ممکن است که افکار عجیب و خنده‌آور داشته باشند. ممکن است که به طور ناگهانی به شدت مذهبی‌ بشوند یا به طور ناگهانی نسبت به سلامتی‌ خود احساس نگرانی کنند و یا این‌که شیفته‌ی جهان غیرمادی شوند. همه‌ی کسانی که فرزند دارند، می‌‌دانند که در دوران نوجوانی، تمایلاتی به رفتار‌های افراطی وجود دارد که تشخیص این بیماری در نوجوانان را سخت می‌‌کند. بنابراین، تشخیص این بیماری با دشواری مواجه می‌‌شود، مگر این‌که علایم بیماری به طور واضح، از آن‌چه رفتار طبیعی به حساب می‌آید، تمیز داده شود و برای هفته‌ها و ماه‌ها ادامه‌دار باشد.

اگر چه شواهد بسیاری وجود دارد که علت اختلال در رشد مغز را مرتبط با علل ژنتیکی می‌داند، ولی‌ علت دقیق این بیماری هنوز دقیقن شناخته نشده است. ما می‌دانیم که شیزوفرنی در خانواده‌ها می‌شود، ولی‌ نه‌ به صورت الگوی رفتاری‌ای که ما در خانواده یاد می‌‌گیریم. انواع گوناگونی از مطالعات ثابت کرده‌است که گروهی از ژن‌ها هستند که در توسعه‌ی ناگهانی و غیرطبیعی مغز موثر هستند. طی این فرایند، مثل مدارهای کامپیوتر، مدارهای عصبی خاصی‌ در مغز از کار می‌افتد. «دوپمین»  Dopamine و «گلوتمت»  Glutamate  دو ماده فعال شیمیایی مغز هستند که در این بیماری به طور نا‌معمول فعال هستند.

عوامل ژنتیکی اخیر، نشان داده‌اند که بستگان درجه اول – که به طور بیولوژیک به افراد مبتلا به شیزوفرنی ربط دارند – ۱۰ بار بیش‌تر از افراد دیگر در جامعه، احتمال مبتلا شدن به این بیماری را دارند. مهاجرت، یکی‌ از عوامل شناخته شده است که بر حساسیت روحی افراد تاثیر زیادی می‌‌گذارد. روان‌پزشکان اروپایی، به رواج شیزوفرنی و سایر اختلالات روانی‌ در میان مهاجران، تقریبن در تمام کشور‌های اروپای غربی، اشاره کرده‌اند. مهاجران سیاه‌پوست از آفریقا و یا جزایر کاراییب، به ویژه آسیب‌پذیرتر از دیگران هستند. فروپاشی خانوادگی، عدم تطبیق با زندگی جدید و نابرابری‌های اجتماعی، عامل بزرگی‌ از تنش و استرس در خانواده‌های مهاجر است.

«آشفته»Disorganized، «کتتونیک» Catatonic، «پارانویید» Paranoid‌، «نا‌مشخص» Undiffrentiated، و «باقی‌مانده» Residual انواع مختلف شیزوفرنی هستند. افراد مبتلا به شیزوفرنی، به طور معمول، بی‌‌پروایی عاطفی، عقب‌نشینی اجتماعی، تفکر غیرمنطقی‌ و رفتار غیرعادی و نامنظم، که عمدتن در سخن ‌گفتن منعکس می‌‌شود، را نشان می‌‌دهند. منفی‌‌گرایی، فقر بیان، سخت‌گیری، هیجان، هذیان و توهمات شنوایی، دیگر علایم مثبت این بیماری ویران‌گر است. رفتار آشفته‌ی این‌گونه افراد به این معنی‌ است که آن‌ها با هر نوع رفتار هدف‌دار مشکل دارند، آن‌ها حتا با مراقبت از خود و تهیه‌ی خوراک برای خود نیز مشکل دارند. اگر‌چه این بیماری، علت قابل توجه درد و رنج برای افراد مبتلا به این بیماری است، ولی‌ بیماران، هیچ نشانه‌ی ظاهری از درد و رنج نشان نمی‌‌دهند. شیزوفرنی شامل سه علامت منفی‌ نیز هست. آن‌ها منفی‌ نامیده می‌شوند، زیرا نماینده‌ی کمبود یا عدم وجود رفتار معمول هستند. این علایم، عدم پاسخ عاطفی، فقر بیان و عدم وجود اراده هستند. برای پزشکان، ارزیابی علایم منفی‌، نسبت به ارزیابی علایم مثبت، به مراتب دشوارتر است.

در حدود ۵۰ درصد از افرادی که در دوره‌ای ۲۰ ساله به شیزوفرنی مبتلا هستند، دست به خودکشی‌ خواهند زد و ۱۰ درصد از این عده، متاسفانه، در خودکشی موفق خواهند بود. اگر‌چه این گرایش به خودکشی،‌ توسط متخصصان بهداشت روانی،‌ به پیش‌رفت احساسی طبیعی این بیماری نسبت داده شده است، اما مطالعات جدید نشان می‌دهد که شاید، رفتار روان‌پزشکان و روان‌شناسان، که مدام این احتمال گرایش به خود‌کشی را‌ پیش‌بینی‌ می‌‌کنند، بیش‌تر باعث  آن اتفاق می‌‌شود.

شیزوفرنی هنوز وضعیت غیر قابل درمانی است، بنابراین هدف درمان، از بین بردن یا کاهش علایم، به حداقل رساندن عوارض جانبی، جلوگیری از حاد شدن و به جامعه برگرداندن بیمار است. این فرایند می‌تواند یک عمر طول بکشد.

و اما در اتمام، به خاطر بسپارید که وقتی‌ که شما با خدای خود سخن می‌‌گویید، در واقع دعا می‌کنید، ولی‌ اگر زمانی‌ صدای خدای خود را شنیدید که با شما سخن می‌‌گوید، احتمال این‌که مبتلا به بیماری شیزوفرنی باشید، تقریبن ۱۰۰ در صد است.

«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»