محبوبه‌شعاع / رادیوکوچه
سوم آبان برابر با بیست‌وپنجم اکتبر مصادف است با سال‌روز درگذشت «عباس میرزا»، یکی از شاه‌زاده‌های با کفایت و دلیر قاجار، که رشادت‌های قابل توجهی در جنگ‌های ایران و روسیه از خود نشان داد و سرانجام در سوم آبان سال 1212 خورشیدی در سن 44 سالگی درگذشت.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
«عباس میرزا» پنجم شهریور سال 1168 خورشیدی در روستای «نوا» از توابع لاریجان به دنیا آمد. او فرزند چهارم «فتح‌علی‌شاه قاجار» بود و مادرش «آسیه» نام داشت. او به دلیل هوش و ذکاوتی که داشت در سن شانزده سالگی به ولی‌عهدی برگزیده شد و همان سال نیز به «آذربایجان» رفت و والی آن جا شد.
فتح‌علی‌شاه برای آشنایی فرزندش با امور ایالتی و مسایل سیاسی روز، «میرزا عیسافراهانی» معروف به «قایم‌مقام فراهانی» یا «میرزا بزرگ» را که فردی با درایت بود به وزارت خود انتخاب کرد و به هم‌راه عباس میرزا به آذربایجان فرستاد.
نایب‌السلطنه پس از رسیدن به تبریز به کمک قایم‌مقام فراهانی دست به اصلاحاتی اساسی زد و به یاری مستشاران نظامی، از انگلستان به تعلیم و اصلاح قشون ایران پرداخت. او به کارهای دیوانی نظم و ترتیبی خاص داد و طرز جمع‌آوری مالیات و عواید دولتی ظالمانه و برخلاف اخلاق و عدالت را سامان داد.
وی دستور داد شهرهای مهم آذربایجان، از جمله اردبیل و خوی و مراغه از شکل و صورت‌های قبلی خارج شوند و به خصوص ترتیب خیابان‌ها و عمارات دولتی به طرز نوین احداث شوند. او در شهر تبریز بناها و ساختمان‌های عمومی و گردش‌گاه‌های مختلفی را ایجاد کرد و به‌خاطر رفاه حال عموم، دستور داد اماکن و باغ‌های عمومی مفرح و دل‌انگیزی در داخل شهر تبریز ساخته شود.
عباس میرزا از میان شاه‌زادگان قاجار تنها کسی است که در جنگ ده ساله ایران و روس همیشه در خط مقدم جبهه‌ها حضور یافته است و فرماندهی قشون ایران در جنگ‌های ایران و روس را بر عهده داشت.
در این جنگ‌های ده ساله در نبردهای نظامی مهمی پیروز شد و توانست بارها مناطقی از ایران هم‌چون ایروان، قره‌باغ، گنجه و شیروان را از روس‌ها پس بگیرد، ولی سرانجام از آن‌ها شکست خورد. این شکست آن‌چنان سنگین بود که پس از آن، ایران مجبور به پذیرش پیمان گلستان شد. پیمانی که بر اساس آن قره باغ، باکو، شیروان، داغستان و گرجستان از ایران جدا شد.
کلاه عباس میرزا
عباس میرزا پس از پیمان گلستان، درگیر جنگ با «عثمانیان» شد که در این نبرد پیروز شد و سپاه عثمانی را درهم کوفت. سپس در شرایطی که قشون جدیدی بر اساس الگوهای اروپایی برای ایران ایجاد کرده بود، برای بازپس گیری سرزمین‌های از دست رفته ایران اقدام کرد.
در این جنگ‌ها که به دوره دوم جنگ‌های ایران و روس معروف است، ایران در مراحل ابتدایی به پیروزی‌های بزرگی دست یافت، ولی با رسیدن قشون روسیه به فرماندهی «پاسکویچ»، ایران شکست خورد و حتا تبریز نیز سقوط کرد. به دنبال این نبردها، ایران به پیمان «ترکمن‌چای» تن داد که بر اساس آن افزون بر ایروان، نخجوان، اردوباد و تالش از دولت ایران، کاپیتولاسیون، در مورد اتباع روسیه را نیز پذیرفت.
عباس میرزا در سال‌های پایانی زندگیش به فرمان‌روایی «خراسان» انتخاب شد و برای نخستین بار پس از کشته شدن نادر شاه، یعنی پس از 90 سال، حاکمیت دولت ایران بر خراسان مرکزی و باختری را به‌طور کامل تامین کرد.
وی هم‌چنین با لشگرکشی به هرات تلاش کرد تا حاکمیت دیرین ایران بر این شهر را نیز اعمال کند، در این زمان او که از بیماری رنج می‌برد، بیماری‌اش شدت گرفت و او را وادار به بازگشت به مشهد کرد و در تاریخ سوم آبان ماه سال 1212 خورشیدی در سن 44 سالگی درگذشت و در کنار امام رضا امام هشتم شیعیان به خاک سپرده شد.
به هر روی با مرگ عباس‌میرزا، برنامه دولت ایران برای دست‌یابی به سرحدات خاوری تاریخی ایران ناتمام ماند.
و اما کتاب «سردار بیدار» نوشته مجید جمالی داستان مبارزات دلیرانه عباس میرزا در برابر امپراتوری روسیه تزاری است که در عصر بی‌کفایتی پادشاهان ایران این سردار نامی ایران با فداکاری و از خود گذشتگی به نجات ایران همت گماشت.
منبع‌ها:
گوگل
ویکی‌پدیا
خبر آنلاین
مردم سالاری
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
ناخدا
نیک است که منابعتان را دقیق ذکر کنید. آخر این چه شیوه‌ای است که در ذکر منبع پیش گرفته اید؟ خوب است کسی کار شما را صرفاً بنویسد رادیو کوچه بی نشانی از سایت و بی نشانی از نویسنده و …