سیمین / رادیو کوچه
آیین بزرگ‌داشت استاد «مهدی سجادی»، آخرین نقاش سلطنتی ایران که به کشیدن پرتره‌های پر‌سرعت از شخصیت‌های برجسته‌ی جهان شهره است و اکنون در اتریش اقامت دارد، روز یک‌شنبه، 16 آبان سال‌جاری، برابر با هفتم نوامبر سال 2010، در محل رستوران ایرانی «آپادانا» در شهر وین و با همت انجمن فرهنگی و علمی «باور» برگزار شد.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
در این برنامه تنی چند از ایرانیان مقیم اتریش به هم‌راه هنردوستان و علاقه‌مندان اتریشی، دکتر «میشاییل پستل»، سفیر پیشین جمهوری اتریش در ایران، در کنار شخصیت‌های ارزش‌مند ایرانی مقیم اتریش هم‌چون «نادر مشایخی»، آهنگ‌ساز و رهبر ارکستر، دکتر «هوشنگ اله‌یاری»، کارگردان ایرانی مقیم اتریش، دکتر «رضا زاده‌محمد»، رییس فدراسیون تکواندوی استان «اشتایر مارک» اتریش، «داوود سهرابی»، مدیر چاپ‌خانه «دام، دروک» و ناشر آثار «استاد سجادی»، هم‌چنین چند تن از اعضای خانواده‌ی استاد سجادی شرکت داشتند.
استاد مهدی سجادی
برنامه با ایراد سخنانی توسط «اردوان طاهری»، رییس انجمن فرهنگی و علمی «باور» به عنوان برگزار کننده‌ی این آیین آغاز شد.
وی با خوش آمد‌گویی به حاضران چنین آغاز کرد: «ما امروز برای احترام به هنرمندی برجسته در اینجا گرد هم آمده‌ایم. مردی که در حدود یک قرن، جان و تنش با رنگ و فرم آمیخته و با عشق به صورت‌گری گداخته و دستانش، دیدگان جست‌و‌جوگرش را در تاریخ ثبت کرده است. اینک در برابرش حاضر شده‌ایم تا به پاس سال‌ها هنرمندی و نقش‌آفرینی‌اش، او را ارج نهیم. استاد مهدی سجادی، هنرمندی است که با شیوههای مختلف و تکنیک‌های گوناگون، پنجه در پنجه‌ی جامعه‌ی واپس‌گرای زمانه‌ی خود در انداخته و شور و اشتیاق کودکی‌اش را به استادی جوانی و ماندگاری سال‌خوردگی پیوند داده است. جای‌گاه استاد مهدی سجادی، نه تنها از منظر هنر، بلکه به عنوان نقاش سلطنتی واپسین پادشاهی ایران، از دید تاریخی نیز بسیار قابل توجه و با اهمیت است. هر چند که استاد سجادی، سال‌ها مورد بی‌مهری برخی از انقلابیون داخل ایران و فعالین سیاسی خارج از کشور قرار گرفته است، ولی با گذشت زمان، بر هیچ اهل دانش و هنری پوشیده نیست که مهدی سجادی، بخشی از تاریخ هنر ایران و جهان محسوب می‌شود و کتمان او – نه نشانه‌ی نبود او – که دلیل آشکاری است بر ناآگاهی بخشی از جامعه‌ی به اصطلاح روشن‌فکری ایرانی، نسبت به لزوم نگه‌داشت، پاس‌داشت و بررسی میراث فرهنگی خود.»
«اردوان طاهری»، آهنگ‌ساز ایرانی مقیم اتریش، خطاب به ایرانی‌هایی که کشور اتریش را – به هر دلیلی – برای زندگی، تحصیل و کار گزینش کرده‌اند می‌گوید: «اکنون – پس از سال‌ها – در جامعه‌ی اتریش، نقش درخوری دارید که به عنوان بخشی از شاکله‌ی آن محسوب می‌شوید. ایرانی‌ها در تعامل با جامعه‌ی میزبان، همواره پرکار و اثرگذار بوده‌اند و اتریشی‌ها نیز دروازه‌های جامعه‌ی آرام، فرهنگی و آزادشان را بر روی شما گشوده‌اند. چنین است که آمیختگی ایرانیان با اتریشی‌ها – با حفظ اصالت و بنیاد هر دو فرهنگ – چنان است که گویی از همیشه، چنان بوده است که اکنون می‌نماید.»
سمت چپ تصویر مهرداد سجادی، فرزند استاد مهدی سجادی در کنار اردوان طاهری
رییس انجمن «باور» در پایان، مراتب سپاس خود را از تمامی افراد، موسسات و سازمان‌هایی که این انجمن را در برگزاری آیین نکوداشت استاد مهدی سجادی، نقاش ایرانی – اتریشی یاری دادند، اعلام داشت.
سخن‌ران بعدی این مراسم، دکتر «میشاییل پستل» (Dr. Michael Postl ) ، سفیر پیشین جمهوری اتریش در ایران بود. او که به زبان فارسی مسلط است، با ابراز شادمانی از حضور در میان ایرانی‌هایی که سال‌هاست در کشور اتریش، منشا خدمات فرهنگی، هنری و علمی بوده‌اند، به جهان چند فرهنگی امروز و تلاش اتریش در احترام به تمامی فرهنگ‌ها اشاره دارد و می‌افزاید:
«در دنیای امروز، که جهان چند فرهنگی است، زندگی و هماهنگی انسان‌ها، فراتر از ملیت، فرهنگ و زبان آن‌ها، می‌تواند زیباترین رنگ‌ها را بیافریند. اتریش همواره تلاش کرده است تا همه‌ی فرهنگ‌ها را محترم بشمارد و بدین سان، به عنوان سرزمینی چند فرهنگی شناخته شده است. شاید بتوان به جرات گفت که آن‌چه پایتخت اتریش، وین، را به یکی از مهم‌ترین شهرهای فرهنگی دنیا بدل کرده، درهای گشوده‌ی آن بر روی همه‌ی فرهنگ‌ها و تمدن‌هاست. بر کسی پوشیده نیست که بسیاری از آهنگ‌سازان و موسیقی‌دان‌های برجسته‌ی – اصالتن غیر‌اتریشی نیز – در همین محیط، به بالندگی و افتخار رسیده‌اند. و البته که اتریش نیز به بلندی نام آن‌ها در موسیقی جهان، پرآوازه است.
این هم‌زیستی و تفاهم متقابل در میان ایرانی‌ها و اتریشی‌ها، تا اندازه‌ای بوده و هست که شاهد تحصیل، زندگی و کار بسیاری از ایرانی‌ها در عرصه‌های مختلف – به خصوص هنر – از سال‌های گذشته تا امروز بوده‌ایم. استاد مهدی سجادی نمونه‌ای از ایرانی‌های سرشناسی است که در آغوش گشاده‌ی اتریش، این کشور فرهنگی را به عنوان بخشی از وجود و زندگی خود انتخاب کرده و سال‌های بسیاری را در این سرزمین به سر کرده است. استاد مهدی سجادی – که به قول خودش با دل نقاشی می‌کند و در سال 1960 موفق به دریافت «نشان افتخار برای خدمات به جمهوری اتریش» (Das Ehrenzeichen für Verdienste um die Republik Österreich) شده – سال‌هاست که در قلب وین خانه کرده و امروز افتخار ایران و اتریش در جهان هنر و فرهنگ است.
دکتر پستل_ سفیر پیشین جمهوری اتریش در ایران
خوش‌نودم که امروز در وین و در این خانه‌ی ایرانی، آپادانا، به کوشش «انجمن فرهنگی و علمی باور» (Der kulturelle und wissenschaftliche Verein Bavar) بزرگ‌داشت این هنرمند بزرگ برگذار می‌شود و بر خود می‌بالم که در میان شما حضور دارم و با شما سخن می‌گویم. در زمانه‌ای که ارتباط و درک متقابل تمدن‌ها و فرهنگ‌ها، برای دست یافتن به جهانی آرام و زیباتر، بیش از پیش لازم می‌نماید، گنجینه‌ی ارتباط و تفاهم ایران و اتریش که نگین آن شخصیت‌های برجسته‌ای هم‌چون استاد سجادی هستند، بسیار مغتنم است.»
پس از سخنان دکتر میشاییل پستل، پیام دکتر «آویده مطمئن‌فر» از کانادا به عنوان یکی از اعضای جامعه‌ی هنری، به گوش همگان رسید.
او در بخشی از پیام خود آورده است: «استاد سجادی! من به عنوان یکی از اهالی جهان هنر، از میراثی که برای ما به جای گذاشته‌اید بی‌نهایت سپاس‌گزارم.
از پرتره «گوستاو آدلف» و شخصیت‌های برجسته‌ی سیاسی اتریش و دیگر کشورها تا نقاشی‌های برازنده از خانواده سلطنتی ایران، همه و همه تاییدی است بر این که چشمان و دستان شما، در چند ثانیه، قادر به جاودان کردن ذات برخی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های دنیا بوده است.
استاد! شما، در بین هنرمندان بزرگ و نادر جهان، از هنرمندانی به شمار می‌روید، که قادر به جاودان کردن روح کسی – تنها در چند لحظه‌ی زودگذر – هستند.
این پدیده‌ی نادری است که بسیاری از ما می‌توانیم فقط امید رسیدن به آن را داشته باشیم. شما چندین نسل را با آثار هنری خود تحت تاثیر قرار داده‌اید و من اطمینان دارم که نسل‌های آینده نیز، بدون شک، از کار شما بی‌بهره و بی‌تاثیر نخواهند بود.
ماریا چالاماچ _ نوازنده اتریشی - بوسنیایی فلوت
استاد سجادی! از الهامات و زیبایی‌هایی که به ما بخشیدید، از شما از صمیم قلب سپاس‌گزار هستم.»
در این بخش از برنامه نوبت به اجرای موسیقی کلاسیک، موسیقی محبوب استاد سجادی می‌رسد که با هنرمندی نوازنده ی فلوت اتریشی – بوسنیایی اجرا می شود.
پس از آن فیلمی کوتاه از استاد سجادی به نمایش در می آید. این فیلم 15 دقیقه‌ای حاصل تدوین دوباره‌ی مصاحبه‌ای است که «داوود سهرابی» در جریان نشر کتابش درباره استاد سجادی با او داشته است.
ویدئو را از اینجا ببینید
«مهرداد سجادی»، فرزند استاد نیز در دقایق پایانی این آیین، با سپاس از برگزارکنندگان، مراتب شادمانی خود را از برپایی چنین بزرگ‌داشتی ابراز کرد.
و در پایان، «محمد یوسفیان»، مدیر رستوران آپادانا با قدردانی از گردهم آمدن علاقه‌مندان برای بزرگ‌داشت هنرمندی که باید از او قدردانی بشود در سخنان کوتاهی چنین گفته است: «ای کاش بهتر می‌توانستم از استاد سجادی قدردانی کنم. سپاس از کار ارزنده و تاریخ‌سازی‌ای که در این مدت انجام دادند و هنر نقاشی و هنر را در ایران زمان خودشان زنده کردند که همان‌طور که خود استاد گفتند، زمانی اگر مجسمه‌ای می‌ساختند جزایشان مرگ بود. یعنی «یکی» را «ساختن» جزای آن مرگ است، اما خوش‌بختانه ساختیم و زنده‌ایم و خواهیم ساخت و هنر را نگه خواهیم داشت. در هر زمان و هر مکان هنر باید باشد و هنر است که ما را و تاریخ ما را نگاه می‌دارد. هنر نه اعدامی است نه مردنی . هنر همیشه زنده است.»
وی با ابراز امیدواری از این که بتواند کارهای دیگری برای سایر هنرمندان انجام دهد، می‌افزاید: «ما اینجا خیلی هنرمند داریم و من خانه‌ی کوچکی ساختم که اگر با هم باشیم، می‌توانیم این خانه‌ای که برای هنرمندان ساخته شده و می‌تواند نشانه‌ی خوبی باشد از فرهنگ و تمدن و هنر ایران در این گوشه‌ی وین، برای هنرمندان بزرگی هم چون استاد سجادی. استاد اله‌یاری و نادر مشایخی نگاه داریم.
و این‌چنین، آیین نکوداشت این نقاش سرشناس ایرانی مقیم اتریش که از شاگردان کمال‌الملک نیز بوده است، به پایان می رسد.
بیشتر بخوانید:
«ایرانیان و انجمن‌های فرهنگی خارج از کشور»
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
