«یک سفر فراموش ناشدنی»

سیمین/ رادیو کوچه

simin@koochehmail.com

«هر کس که در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید چه آن‌کس که بدرگاه باری تعالی به جان ارزد، البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد.»

فایل صوتی را از اینجا بشنوید

این عبارت که در سال‌های اخیر به عنوان پیامی ارزش‌مند در زمینه مهمان‌پذیری و گردش‌گری  بسیار مورد توجه قرار گرفته نقل‌قولی است از «شیخ ابوالحسن علی‌بن جعفر‌بن سلمان خرقانی» عارف بزرگ قرن چهارم و پنجم هجری که در آزاد اندیشی و مردم‌گرایی جهانی و وسعت نظر انسانی کم‌نظیر است.

این عارف کیهان‌گرای ایرانی که در خرقان در استان سمنان می‌زیسته این عبارت را بر سر در خانقاه خود نوشته است.

همان‌گونه که پیش‌تر اشاره داشتم اقامت خانگی، پروژه‌ای است که در سال‌های اخیر و به ویژه در سال 2010 مرکز توجه دست‌اندرکاران صنعت گردش‌گری به ویژه در کشور مالزی شده است.

در این نوع از سفر، گردش‌گران در بخشی از خانه‌ی یک روستایی که برای پذیرفتن میهمان آماده شده‌است، ساکن می‌شوند و چند روز اقامت خود را با آنان زندگی می‌کنند. با آنان غذا می‌خورند، کار می‌کنند و در فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی و فرهنگی آنان شرکت می‌کنند.

این طرح که شکلی تکمیل نشده از آن به‌طور سنتی در ایران نیز اجرا می‌شود، پیشنهاد مناسبی است برای گروه‌های دانش‌جویی، خانوادگی، دوستان یا هم‌کاران که روزهایی را با صرف هرینه‌ای محدود در کنار هم بگذرانند هم‌چنین برای گردش‌گرانی که قصد دارند با صرف کم‌ترین هزینه سفری به عمق فرهنگ و آداب و سنت‌های یک کشور داشته باشند و آن‌ها را از نزدیک تجربه کنند.

همان گونه که این مسوول برگزاری تورهای اقامت خانگی برای دانش‌جویان خارجی می‌گوید: «اقامت خانگی (Homestay) برنامه خوبی است برای زمانی که به کشور دیگری سفر می‌کنید تا به جای این که به شهرهایی که مثل شهرهای خودتان هستند سفر کنید به روستاهایی متفاوت بروید. این نوع سفر تجربه جدیدی در یادگیری است. در باره زندگی مردم دیگر کشورها بیش‌تر می‌آموزید چراکه با آن‌ها زندگی می‌کنید، غذا می‌خورید، از محیط پیرامون آن منطقه دیدار می‌کنید، ماهی‌گیری می‌کنید، قدم به مزارع برنج می‌گذارید و این‌ها همه و همه فرصتی برای آشناشدن با فرهنگ‌های جدید و کسب تجربه‌های جدید است.

فرصتی برای این که ببینید و مشاهده کنید. فرصتی برای این که با دست غذا خوردن را که در فرهنگ روستایی هست تجربه کنید یا هم‌چون زنان مالزیایی پوشش سنتی سارونگ به تن کنید، کایت را به پرواز در آورید و بیاموزید چگونه یک کایت بسازید یا بازی‌های سنتی را انجام دهید.

انجام رقص‌های سنتی را بیاموزید و اگر بخواهید بیش‌تر تجربه کنید می‌توانید در خواست کنید که یک مراسم عروسی را ببینید چرا که این‌جا این آیین بسیار متفاوت است از مراسم شما. آیین بسیار شادی است و لحظات غرق در نشاط است. زمانی است که تمامی افراد روستا با هم غذا می‌پزند و همه در تکاپوی آماده شدن برای مراسم ازدواج سنتی هستند.

در مجموع دیدنی‌های بسیاری وجود دارد برای شما که ببینید ضمن این‌که این پدیده بسیار از نظر هزینه هم مناسب است. پس این فرصت را از دست ندهید. تجربه‌ای که بسیار فراموش نشدنی است.»

همان‌گونه که اشاره شد برنامه‌های متفاوتی برای اجرای این پروژه در روستاهای مالزی طراحی شده از قبیل شرکت در بازی‌های محلی، تهیه و خوردن غذاهای اصیل هر منطقه، دیدار از مزرعه‌ها و باغ‌های میوه، تماشای پرندگان، کایاک سواری در رودخانه‌های خروشان، جنگل نوردی، دیدار از آبشارها و گونه‌های متنوع گیاهی در اطراف روستاها هم‌چنین شرکت  در اجرای آیین‌های سنتی و آشنا شدن با تولید و تهیه‌ی انواع صنایع دستی هر منطقه که این‌ها همه از فعالیت‌هایی است که گردش‌گران انجام می‌دهند.

بازی‌های محلی

انجام بازی‌های محلی سنتی هم‌چون به پرواز درآوردن کایت‌های بزرگ رنگارنگ (Wau) به ویژه در مناطق ساحلی و استان‌های «کلانتان» و «ترنگانو» که منطقه مناسبی برای این بازی است از جمله این فعالیت‌هاست.

مالزی به دلیل وجود نژادهای مختلف «مالایی»، «چینی» و هندی» با مذهب‌های گوناگون و حضور اقوام متفاوت، موقعیتی چندفرهنگی یافته است و این امر تنوع بیشتری به آیین‌ها و مراسم داده است

«Congkak» یا نوعی «تیله بازی» خودمانی که یکی از مشهورترین بازی‌های خانگی در مالزی است نیز یکی دیگر از این فعالیت‌هاست. این بازی که از ابتدا به نظر بسیار آسان می‌رسد با یک سطح افقی چوبی که در آن حفره‌هایی تعبیه شده انجام می‌شود. درون این حفره‌ها پر از تیله‌های شیشه‌ای است و برنده کسی است که بیش‌ترین تعداد این تیله‌ها را داشته باشد. کودکان شادمانه علاقه‌مند به آموزش دادن این بازی به مسافران هستند.

بازی با دوک‌های بزرگ (Gasing) در مناطقی که بتوانند بیش‌ترین مدت در حال چرخش باقی بمانند هم‌چنین نوعی بازی با توپ (Sepak Raga) که در آن شرکت‌کنندگان بر روی دایره‌ای می‌ایستند و توپ را بدون استفاده از دست به بالاترین نقطه ممکن می‌اندازند نیز از دیگر بازی‌های سنتی است که در این برنامه اجرا می‌شود.

فرهنگ و سنت‌ها

مالزی به دلیل وجود نژادهای مختلف «مالایی»، «چینی» و هندی» با مذهب‌های گوناگون و حضور اقوام متفاوت، موقعیتی چندفرهنگی یافته است و این امر تنوع بیشتری به آیین‌ها و مراسم داده است.

اجرای برنامه‌های موسیقی و رقص‌های سنتی، نمایش‌های رزمی و نمایش‌های عروسکی سایه‌ای از جمله برنامه‌هایی است که در طرح اقامت خانگی به اجرا در می‌آید.

این برنامه‌ها به ویژه در استان‌های «صباح» و «ساراواک» ویژگی خاص خود را دارند.

از دیگر برنامه‌های فرهنگی اجرا شده در این روستاها می‌توان به برگزاری نمایشی مراسم یک ازدواج سنتی اشاره کرد که به منظور آشنایی گردش‌گران با آداب و رسوم منطقه صورت می‌گیرد. در این مراسم نمایشی، به طور معمول عروس و داماد نمایشی از میان مسافران انتخاب می‌شوند و تمامی آن‌چه باید در یک جشن واقعی انجام شود از آماده‌سازی عروس و داماد گرفته تا مهیاکردن غذا برای پذیرایی از میهمانان و اجرای موسیقی و رقص‌های سنتی، صورت می‌پذیرد. برپایی این جشن ازدواج، به‌طور معمول یکی از خاطره‌انگیزترین لحظه‌های حضور در این روستاهاست که هم‌راه با ثبت آن از طریق عکس یا فیلم همواره در ذهن گردش‌گران می‌ماند.

هنرها و صنایع دستی

در بسیاری از روستاهای مالزی هنرمندان فراوانی وجود دارند که به تولید صنایع دستی می‌پردازند و این زمان مناسبی است برای اقامت‌کنندگان در این روستاها تا با چگونگی ساخت این صنایع که از پارچه، چوب، حصیر یا مواد دیگر ساخته می‌شوند، آشنا شده و یادگاری را با خود به سوغات برند.

نقاشی روی پارچه (باتیک)، کنده‌کاری روی چوب، حصیربافی، سفال‌گری و ساخت زیورالات با منجوق‌های رنگی که اغلب در ایالت‌های صباح و ساراواک رواج دارد از جمله این هنرهای دستی است.

دیدارهای کشاورزی

کشاورزی بخش مهمی از زندگی روزمره در مالزی است. در بسیاری از روستاها کشاورزی مهم‌ترین منبع درآمد اقتصادی است. این کشور گستره متنوعی از میوه‌های استوایی دارد علاوه بر آن که کشت ذرت، سویا، کاکائو، کائوچو، و نخل روغنی پای ثابت کشاورزی این کشور است. دیدار از مزارع و باغ‌های متنوع میوه و آشنایی با چگونگی پرورش آن‌ها ضمن تجربه طعم واقعی این میوه‌ها یکی دیگر از سرگرمی‌های اقامت خانگی است.

تماشای پرندگان، کایاک سواری در رودخانه‌های خروشان، جنگل نوردی، دیدار از آبشارها و گونه‌های متنوع گیاهی در اطراف روستاها نیز از دیگر فعالیت‌هایی است که گردش گران انجام می‌دهند.

غذاهای اصیل محلی

و در نهایت این اقامت به گردش‌گران این فرصت را می‌دهد تا طعم واقعی غذاهای محلی را که از سبزیجات و محصولات تازه محلی تهیه می‌شود تجربه کنند و گاهی خود دستی بالا بزنند و میزبانانشان را به دست پخت خود میهمان کنند. این بخش نیز از لذت بخش‌ترین بخش‌های سفر است که شما را به غذاهای محلی آشتی می‌دهد.

زنان و اقامت خانگی

به نظر من یکی دیگر از نکات قابل توجه این طرح حضور و مشارکت فعال زنان روستایی در آن است. این زنان در کلیه فعالیت‌های انجام گرفته اعم از برپایی آیین‌ها تا آماده‌سازی غذا، شرکت در رقص‌های گروهی، ساخت صنایع‌دستی و از همه مهم‌تر، میزبانی میهمانان نقشی چشم‌گیر دارند. درواقع هرچند مردان در برنامه‌ریزی و جذب گردش‌گران تلاش می‌کنند اما این زنان هستند که گردانندگان اصلی طرح اقامت خانگی هستند و به جرات می‌توان گفت که این طرح نقش بسیار مهمی در ایجاد اشتغال برای زنان آن‌هم به صورتی که منطبق بر فرهنگ منطقه باشد و به زندگی عادی آنان خللی وارد نشود، ایفا می‌کند.

در مجموع آن‌چنان که این دانش‌جوی کارشناسی‌ارشد رشته‌ی گردش‌گری که موضوع تحقیق‌اش پروژه‌ی اقامت خانگی در مالزی است می‌گوید، این طرح امروزه مورد توجه بسیاری از کشورهاست و می‌تواند محل خوبی برای کسب درآمد بیش‌تر در حوزه‌ی گردش‌گری باشد. در مالزی بیش از 140 پروژه‌ی اقامت خانگی اجرا می‌شود که تعداد  زیادی از اهالی روستاهای این کشور را دست‌اندرکار آن کرده است.

خوب امیدوارم که شما هم بتوانید یک بار هم که شده این نوع سفر را تجربه کنید و طعم دل‌پذیر این تجربه را تا سال‌ها با خود هم‌راه داشته باشید.

«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»