مصطفا خلجی/ رادیو کوچه
رو سر بنه به بالین تنها مرا رها کن
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
ترک من خراب شب گرد مبتلا کن
ماییم و موج سودا شب تا به روز تنها
خواهی بیا ببخشا خواهی برو جفا کن
ماییم و آب دیده در کنج غم خزیده
بر آب دیده ما صد جای آسیا کن
بر شاه خوب‌رویان واجب وفا نباشد
ای زردروی عاشق تو صبر کن وفا کن
دردی است غیر مردن آن را دوا نباشد
پس من چگونه گویم کاین درد را دوا کن
در خواب دوش پیری در کوی عشق دیدم
با دست اشارتم کرد که عزم سوی ما کن
هفته گذشته، 27 آذر سال‌روز درگذشت مولوی، بود که «روز عرس» نامیده می‌شود. این نام‌گذاری از این رو صورت گرفته که بیان‌کننده‌ی «وصال جاودانه مولوی با معشوقش» است.
مراسم روز عرس همه ساله از اول تا هفدهم دسامبر در شهر قونیه و در بارگاه مولانا برگزار می‌شود و هزاران علاقه‌مند از سراسر جهان به این شهر سفر می‌کنند. مولانا از شهرتی جهانی برخوردار است، به شکلی که دیدگا‌ه‌ها و نظرات و اشعار او زمزمه اغلب افراد و علاقه‌مندان به شعر پارسی شده است.
غرب و شرق نسبت به این عقاید و ابیات واکنش نشان داده و هر یک برداشت‌هایی از آن دارند. دکتر لوییس، مولوی‌شناس می‌گوید: «در نگاه به مولانا سه گفتمان در غرب جریان دارد. یک گفتمان دانش‌گاهی است و بزرگان آن‌ها نیکلسون و آن ماری شیمل هستند، وقتی آثار آن‌ها را می‌خوانیم، می‌بینیم آکادمیک هستند. گفتمان دوم، گفتمان خانقاهی است. آمریکایی‌ها و اروپایی‌هایی نحله‌هایی را تشکیل داده‌اند، و به زعم خود می‌پندارند که طرف‌داران مولانا و پیروان او هستند، حال آن‌که این‌گونه نیست. گفتمان سوم، گفتمان تجاری است که به‌خصوص در آمریکا شیوع پیدا کرده است و مولانا را برای کسب درآمد می‌خواهند. بنابراین با استفاده از شعرهای مولانا آثاری خلق می‌کنند که ذائقه جوانان آمریکایی بپسندد.»
مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در 5 جمادی الاخر سال 672 وفات یافت.
راه‌اندازی جایزه‌ای به نام «فردوسی»
این هفته «محمدعلی اسلامی ندوشن» از راه‌اندازی جایزه‌ای به‌نام «ابوالقاسم فردوسی» خبر داد.
این نویسنده و پژوهش‌گر پیش‌کسوت در این‌باره به ایسنا، گفت: «جایزه‌ی فردوسی در دایره‌ی اهداف «ایران‌سرای فردوسی» و در جهت پاس‌داشت زبان و فرهنگ و ادب فارسی پایه‌گذاری می‌شود.» او در ادامه موضوع این جایزه را ارج‌گذاری به این موارد عنوان کرد: «کتاب یا کتاب‌های برجسته‌ای که در کمک به شناخت تاریخ و تمدن ایران تالیف شده، نمایش یا فیلمی که در همین زمینه پدید آمده، به‌ترین اثر سال به صورت داستان، و کودک یا نوجوان زیر 14 سالی که هزار بیت از «شاه‌نامه» را در حفظ داشته باشد.
اسلامی ندوشن سپس با بیان این‌که تشخیص و انتخاب بر عهده‌ی هیت داوران خواهد بود، گفت: «یک هیت اجرایی نیز بر این برنامه نظارت خواهد داشت. هم‌چنین گرچه این جایزه صرفن جنبه‌ی اعتباری و افتخاری دارد، با این حال، هدیه‌ای شایسته به‌صورت نمادین به برندگان اهدا می‌شود.»
از سوی دیگر، قرار است جایزه‌ای دیگر به نام «جایزه‌ی جهانی فردوسی» به ابتکار ایران و با هم‌کاری سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) برگزار شود. هدف از برگزاری این جایزه، ارزیابی فعالیت آرشیوها، کتاب‌خانه‌ها و نهادهای نگه‌دارنده‌ی آثار مکتوب حوزه‌ی تمدنی ایران و اسلام در زمینه‌ی اطلاع‌رسانی و نگه‌داری این آثار اعلام شده است.
لغو بزرگ‌داشت حافظ موسوی
این هفته مراسم بزرگ‌داشت «حافظ موسوی» به‌دلیل انتقال موسسهی کارنامه به مکان جدید و نیز پاره‌ای تغییرات به زمان و مکان دیگری موکول شد.
حافظ موسوی متولد ۱۵ اسفند ۱۳۳۳ شاعر و از اعضای کانون نویسندگان ایران است. وی مدتی دبیر هیت تحریریه مجله کارنامه بود و اکنون به هم‌راه «شمس لنگرودی»، «شهاب مقربین» مدیر انتشارات آهنگ دیگر است. مجموعه شعر «دستی به شیشه‌های مه گرفته دنیا» سروده این شاعر برنده جایزه گردون شده است. «سطرهای پنهانی»، «شعرهای جمهوری»، «زن، تاریکی، کلمات»، «خرده‌ریز خاطره‌ها» و «شعرهای خاورمیانه»، عناوین دیگر کتاب‌های این شاعر است.
انتشار تازه‌ترین دفتر شعر سید‌علی‌صالحی
«ما نباید بمیریم، رویاها بی‌مادر می‌شوند.» نام آخرین مجموعه شعر «سیدعلی صالحی» است که این هفته توسط انتشارات نگاه منتشر شد. این مجموعه شعر قرار است از امروز در سراسر ایران توزیع شود.
سیدعلی صالحی در گفت‌وگو با ایلنا گفت: «معطل ماندن این کتاب در مسیر مجوز، باعث شده یادم برود کلن چند صفحه است، اما این کتاب، شامل شعرهایی است که بعد از دفتر «انیس… آخر همین هفته می‌آید» سروده شده‌اند.»
صالحی گفت: «پیش از این دفتر، مجموعه شعر ـ ردپای برف ـ ازسوی ناشر به ارشاد سپرده شده، اما هنوز از پروانه چاپ و نشر و مجوزات لازمه ازسوی دایره کتاب ارشاد خبری نشده است. البته که حوصله ما زیاد است و این گیر و گرفت‌ها ما را از ادامه خلاقیت نومید نخواهد کرد. بالاخره این مجموعه شعر نیز اجازه خواهد گرفت.»
مجموعه اشعار صالحی (کل دیوان ـ جلد اول ـ هزار صفحه) هم به تازگی از سوی انتشارات نگاه به چاپ چهارم رسیده است و به بازار کتاب آمده است.
واهه آرمن و شعر ارمنی
«واهه آرمن»، شاعر و مترجم، گزیده‌ای از اشعار 13 شاعر ارمنستان را به فارسی برگردانده است. آرمن در گفت‌وگو با ایلنا گفت: «نام این گزیده اشعار، «سطر اول را نمی‌نویسم» شامل شعرهایی کوتاه از 13 شاعر ارمنستان است.»
وی در توضیحاتی درباره‌ی شعر ارمنستان افزود: «در ارمنستان بیش از 90درصد افراد شعر آزاد می‌نویسند، شعری فارغ از قید‌و‌بندهای شعر کلاسیک. مضامین و بسترهای فکری در آن‌جا بیش‌تر اجتماعی است و نیز شاعران طبیعت‌گرا شمار قابل توجهی دارند. اما به نظر می‌رسد طبیعت‌گرایی نوعی پاسخ و واکنش به چهره‌ی عبوس و جدی و صنعتی‌شده‌ی زندگی مدرن است.»
آرمن گفت: «البته دلیل دیگر این طبیعت‌گرایی این است که ارمنستان به لحاظ جغرافیایی کشوری بسیار زیبا است. چشم‌اندازهای کوهستان‌های این کشور بسیار غریب است. به ناچار، چنین طبیعتی مایه‌ی الهام شاعران خواهد بود.»
آرمن گفت: «شاعران در ارمنستان درباره‌ی عشق و مسایل سیاسی به راحت حرف‌شان را می‌زنند. در آن‌جا محدودیتی درباره‌ی چاپ شعر وجود ندارد. اگر نشریات و مجلات آن‌جا را ورق بزنید از شاعران ایران، ترکیه و حتا آذربایجان که ارمنستان با آن مشکلات سیاسی دارد، اشعار زیادی خواهید دید. من ماه‌هاست کتابی را وزارت ارشاد فرستاده‌ام و متاسفانه پاسخ سرراستی نگرفته‌ام، اما در ارمنستان مدت زمان چاپ یک کتاب کم‌تر از یک ماه است.»
نخستین دفتر شعر واهه آرمن، «به سوی آغاز» و به زبان ارمنی بود. دفتر شعر دوم این شاعر نیز به زیان ارمنی چاپ شد. «جیغ»، دفتر شعر بعدی آرمن، در نشر مشکی به زبان فارسی چاپ شد: «بال‌هایش را کنار شعرم جا گذاشت و رفت». هم‌چنین، موسسهی آهنگ دیگر دفتری به نام «پس از عبور درناها» از این شاعر منتشر کرد.
شب «اینگه‌بورگ باخمن»
و آخرین خبر این‌که شام‌گاه دوشنبه، 29 آذر، یکی دیگر از شب‌های بخارا که به اینگه‌بورگ باخمن – شاعر اتریشی – اختصاص داشت، با هم‌کاری انجمن فرهنگی اتریش در محل این انجمن برگزار شد.
اینگبورگ باخمن 1926 در کلاگنفورت (کرنتن اتریش) به‌دنیا آمد. بعدها در داستانی از زندگی خود که به سال 1961 با عنوان «جوانی در شهری از اتریش» منتشر شد، ورود قوای نظامی هیتلر به اتریش و آغاز جنگ جهانی دوم را توصیف می‌کند و این جنگ را پایان دوره کودکی و بروز «هراس از مرگ» می‌نامد. باخمان سیزده‌ساله بود که جنگ را به چشمان خویش دید. به این ترتیب این هراس بدل به هراس از جهان و نیز موضوع اصلی آثار باخمان شد.
رنج، اعتراف و رهایی مهم‌ترین ویژگی‌های شعر باخمان است. حتا باخمان اعتقاد دارد: «شعر جنبشی از سر رنج است.» ولی این تجربه رنج نیاز به عشق دارد و باخمان درباره عشق می‌گوید: «عشق هنری است که به نظر من هر کسی را یارای پرداختن به آن نیست.»
«علی عبداللهی» پیش‌تر در کتاب «عاشقانه‌های آلمانی» چند شعر از این شاعر آلمانی‌زبان را برای شعردوستان فارسی‌زبان ترجمه کرده است:
فتحی‌ست عشق را
فتحی‌ست عشق را و مرگ را،
زمان را و زمان از پس آن را نیز.
ما را فتحی نیست.
تنها فرو افتادن ستارگان گرداگردمان.
سوسو و سکوت.
اما ترانه غنوده بر غبار،
از آن پس
برخواهدمان کشید، به فراز
اما من
اما من تنها غنوده‌ام
در پناه‌گاه یخین بسیار زخم‌ها.
برف هنوز
چشمانم را فرو نبسته است.
مردگان، گرده بر گرده‌ام
به هزاران زبان خموش.
هیچ‌کسم دوست نمی‌دارد و
از برای من فانوسی تکان نداده است.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
