سیمین/ رادیو کوچه
simin@koochehmail.com
اگر کمی اهل توجه به هنرهای دستی یا هنر پارچه‌بافی و طراحی آن باشید، یا حتا اهل سفر آن هم سفر به شرق آسیا، کلمه‌ی «باتیک» حتمن به گوشتان خورده است.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
باتیک هنر نقاشی یا چاپ بر روی پارچه است که اغلب با رنگ‌های طبیعی صورت می‌گیرد و طرح‌های آن بستگی به منطقه و فرهنگ آن، در کشورهای مختلف متفاوت است. کشورهای چین، اندونزی، هند، تایلند و ایران از قدمت زیادی در این زمینه برخوردارند.
کشور مالزی نیز در این زمینه فعالیت‌هایی دارد و اکنون این هنر از جمله صنایع دستی این کشور به‌شمار می‌رود و هر چند که مالزیای‌ها علاقه‌مندند که باتیک را از آن خود بدانند اما سال گذشته سازمان فرهنگی ملل متحد، یونسکو، هنر باتیک را به نام کشور اندونزی ثبت کرد.
اما در این کشور چندسالی است که بنیادی با همت همسر نخست‌وزیر سابق، «احمد بداوی»، تشکیل شده که از این هنر حمایت میکند و هر ساله با برگزاری مسابقه در زمینه‌های طراحی لباس، دکوراسیون‌داخلی و صنایع‌دستی، در میان هنرمندانی که در زمینه باتیک فعالیت می‌کنند، تلاش در زنده نگاه‌داشتن و به روز ماندن این هنر دارد.
در آیین دهمین سال فعالیت این بنیاد (YAYASAN BUDI PENYAYANG) که هم‌زمان با برگزاری مرحله نهایی رقابت‌های طراحی باتیک بود گفت‌و‌گویی انجام دادم با «ماندانا برکشلی» یکی ار اعضای گروه داوری این رقابت‌ها (The Piala Seri Endon) و در واقع تنها ایرانی عضو این موسسه و با او که دارای مدرک کارشناسی طراحی پارچه از دانش‌گاه «کانزاس» و کارشناسی ارشد و دکترای مرمت آثار هنری است، از فعالیت این بنیاد و چگونگی حضورش در آن سخن گفتم.
بنیاد(PENYAYANG) ، از سال 2000 توسط بانو (Tun ENDON MAHMOOD)، همسر مرحومه نخست‌وزیر پیشین مالزی، تاسیس شد. این موسسه غیردولتی با هدف انجام امور خیریه از جمله کمک به خانواده‌های نیازمند هم‌چنین حمایت از هنرمندان فعال در زمینه باتیک تشکیل شده است. حمایت، ایجاد زمینه رقابت و فراهم آوردن بازار برای محصولات از جمله فعالیت‌های این بنیاد در زمینه هنر باتیک است هم‌چنین تلاش شده تا این هنر در میان جوانان احیا شده و انگیز ه کافی در آنان برای فعالیت در این زمینه ایجاد شود.
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=24N0qYfKfCg&feature=player_embedded[/youtube]
این بنیاد با برگزاری مسابقات که هر ساله در سه مرحله انجام می‌شود زمینه رقابت را برای هنرمندان در رشته‌های طراحی لباس، طراحی داخلی و صنایع دستی ایجاد میکند و پس از انتخاب منتخبین و اختصاص دادن جایزه های ارزنده، زمینه حضور آنان در بازارهای داخلی و بین‌المللی را نیز فراهم می‌آورد.
دکتر ماندانابرکشلی با این بنیاد از زمان حضور مجموعه‌ی نفیس لباس‌های باتیک بانو «اندون» (ENDON)در موزه هنرهای اسلامی مالزی آشنا شده است. این مجموعه در موزه به نمایش گذاشته شده و پس از آن در کشورهای مختلف جهان نیز به نمایش درآمده‌است. از او دعوت شده تا در آن موسسه حضور یابد و او که در تمامی مراحل طراحی مسابقات و انتخاب‌ها شرکت دارد، مشاهده‌ی پیش‌رفت این مجموعه و تحقق اهداف ان را در میان جامعه یکی از عامل‌های علاقه‌مندی‌اش به این بنیاد می‌داند.
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=EGmY_YG7uPk[/youtube]
به اعتقاد وی در مقایسه با مالزی، ایران با توجه به این که در زمینه‌ی نساجی جای‌گاه ویژه‌ای در جهان دارد، زمینه‌های بسیاری برای فعالیت در این زمینه و ایجاد عشق و علاقه در جوانان دارد که تنها می‌توان با برنامه‌ریزی امکان مانا کردن بسیاری از هنرهای سنتی در این زمینه هم‌چنین حضور و فعالیت جوانان را در آن فراهم آورد. او برای مثال از هنر «قلم‌کار» نام می‌برد که هم‌اکنون این هنر زنده و فعال در اصفهان وجود دارد و هنوز هنرمندان نسل اندر نسل بدون حمایت خاصی در حال فعالیت هستند و این هنر را می‌توان احیا کرد و با این‌گونه موسسات که الزامن نباید هم دولتی باشد، می‌توان با برنامه‌ریزی صحیح کار کرد. باید دید برای مثال در این زمینه قلم‌کار چه فعالیتی می‌توان انجام داد.
او می‌گوید: «برای مثال اگر هتل‌ها طراحی داخلی خود را با بهره‌بردن از طرح‌های «قلم‌کار»، به رقابت بگذارند و از هنرمندان جوان و دانش‌جویان بخواهند در این زمینه کارهای نو ارایه دهند تصور کنید که چه زیبا خواهد شد و چه‌قدر این حمایت می‌تواند جوانان را دل‌گرم کند و علاقه‌های نهفته را در دل جوانان باز کند.»
ماندانا برکشلی با اشاره به برپایی نمایش‌گاهی که با هم‌راهی دانش‌جویان طراحی پارچه از طرح‌هایی که با بهره بردن از موتیف‌های دوره‌های مختلف تاریخی ایران در سال‌های پیشین برگزار شده بود و در آن از صاحبان کارخانه‌های تولید پارچه خواسته شده بود تا به جای استفاده از طرح‌های ایتالیایی و.. از طرح‌های ایرانی استفاده کنند، تاکید میکند برای مثال تنها در زمینه‌ی طراحی پارچه آن‌قدر زمینه وجود دارد که می‌توان آن‌ها را احیا کرد.
او می‌افزاید: «ما زمینه خیلی داریم فقط مسئله داشتن برنامه‌ریزی است و این که چگونه می‌توان در درازمدت است آن را انجام داد و این‌که این‌کار بتواند خود را تقویت کند و بتوان حمایت جوانان را از طرفی و کارخانه‌ها را از طرف دیگر هم‌چنین حمایت دانش‌گاه‌ها را جلب کرد تا همه، هنر، صنعت و دانش‌گاه، دست‌به‌دست هم بدهند و یک فعالیت ملی انجام دهند.» او در پایان اظهار امیدواری میکند که به زودی در این زمینه فعالیتی صورت گیرد.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
