مصطفا خلجی/ رادیو کوچه
بزرگ‌داشت نیما یوشیج
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
گرم یاد آوری یا نه
من از یادت نمی‌کاهم
ترا من چشم در راهم.
این هفته به مناسبت چهل و یکمین سال‌روز درگذشت نیما یوشیج، کنگره‌ی بزرگ‌داشت «پدر شعر نوی ایران»، دوشنبه، 13 دی‌ماه، در نور گشایش یافت.
«علی اسفندیاری» مشهور به «نیما یوشیج» و بنیان‌گذار شعر نو فارسی 21 آبان 1274 در ده‌کده «یوش» استان مازندران متولد شد و در 13 دی 1338 درگذشت.
هم‌چنین شرکت‌کنندگان در کنگره‌ی بزرگ‌داشت نیما در پایان این کنگره از پروژه‌ی در حال ساخت تندیس این شاعر دیدن کردند.
در این دیدار اعلام شد که مجسمه‌ی نیما یوشج با ابتکار یک مجسمه‌ساز مازندرانی در شهرستان «نور» ساخته می‌شود.
هم‌چنین این هفته «مرتضا کاخی» در گفتوگو با خبرگزاری ایبنا خواست که آثار «شفیعی‌کدکنی» درباره نیما گردآوری شود. او گفت: «شفیعی کدکنی علاوه بر تسلط به شعر کلاسیک فارسی در حوزه شعر نیمایی نیز نظرهای جامعی را بیان می‌کند و در بیش‌تر کتاب‌هایش درباره شعر فارسی به نیما و شعر او نیز توجهی داشته است. جا دارد تا پژوهش‌گران به سراغ آثار شفیعی بروند و تمامی اظهارنظرهای او درباره نیما و شعر نیمایی را از میان آثار مختلفش استخراج و گردآوری کنند.»
13 دی، تولد جلال‌الدین همایی
اما 13 دی مناسبت دیگری نیز داشت. 111 سال پیش در چنین روزی جلال‌الدین همایی ادیب، شاعر و استاد زبان و ادبیات فارسی، در اصفهان زاده شد. پدرش و جد همایی هر دو از شعرا و دانش‌مندان معروف عصر خود بودند. جلال‌الدین، ادبیات عرب، فقه، اصول، تفسیر، درایه، رجال، هیت، نجوم، استخراج تقویم، فنون ریاضی، طب و فلسفه را نزد بزرگ‌ترین علما و روحانیون ایران فراگرفت و خود نیز مدتی مدرس بزرگ‌ترین حوزه‌های علمی و ادبی اصفهان بود. او علاوه بر تالیف و تصحیح کتب متعدد، شعر هم می‌سرود و بیش از 15هزار بیت از سروده‌های او در دیوانی گردآوری شده است.
انتشار آخرین سروده‌های اخوان‌ثالث
اما سراغ انتشار آثار باقی‌مانده از شاعران بزرگ ایرانی می‌رویم. این هفته خبر رسید که مجموعه اشعار مهدی اخوان ثالث که «سال دیگر ای دوست، ای همسایه!» نام دارد از میان دست‌نوشته‌ها و سیاه‌مشق‌های این شاعر کشف و جمع‌آوری و برای انتشار به وزارت ارشاد سپرده شده است.
زردشت اخوان ثالث(مدیر انتشارات زمستان) در گفتوگو با ایلنا، در این باره گفت: «برخی از این اشعار به صورت تک تک در مطبوعات منتشر شده و برخی دیگر از میان دست‌نوشته‌ها و سیاه مشق‌های ایشان کشف و جمع‌آوری شده است. در این میان تعدادی از آخرین اشعار اخوان ثالث نیز که تاکنون منتشر نشده بودند، در این مجموعه به چاپ خواهد رسید.
پری‌خوانی صد شاعر در راه نشر
هم‌چنین خبرگزاری ایلنا در خبر دیگری اعلام کرد که گزیده‌ای از اشعار منتشر شده در سایت جن و پری در پنج سال اخیر توسط سهند آقایی درقالب کتابی با نام «پری‌خوانی صد شاعر» منتشر می‌شود. این اشعار شامل 100 شعر از 100 شاعر معاصر ایران است.
سایت جن و پری یکی از سایت‌های ادبی شناخته‌شده‌ی ایران است که «میترا الیاتی» سردبیری آن را بر عهده دارد.
آثار پوران فرخزاد بلاتکلیف، در انتظار مجوز نشر
اما مثل همیشه این هفته هم خبرهایی از منع آثار شاعران از سوی وزارت ارشاد روی سایت خبرگزاری‌ها رفت. از جمله‌ی این خبر‌ها، خبر بلاتکلیفی بسیاری از نوشته‌ها و کارهای پژوهشی پوران فرخزاد در ارشاد است. کتاب‌هایی مثل «نیمه‌های ناتمام» که به شعر زنان، از رابعه تا فروغ، می‌پردازد، کتاب «مسیح مادر» که نقش زن در شعرهای احمد شاملو و سهراب سپهری را بررسی می‌کند و هم‌چنین کتاب «زن شبانه موعود» که هنوز چاپ آن مبهم است.
کتاب «مهره‌‌ی مهر» نیز که میتراییسم در ایران را مورد بررسی قرار می‌دهد از آخرین کارهای پژوهشی پوران فرخزاد است که هنوز مجوز نگرفته است.
کتاب محمدعلی سپانلو منع انتشار شد
اما این هفته خبر منع انتشار کتاب «محمدعلی سپانلو»، بیش‌تر از خبر پوران فرخزاد سر و صدا کرد.
سپانلو که اکنون به علت بیماری در منزلش بستری است، اعلام کرد که کتاب‌هایی که او ترجمه کرده و یا سروده است در ارشاد مانده و خاک می‌خورد. کتاب‌هایی نظیر زندگی‌نامه‌ی شاعر، نمایش‌نامه‌های عادل‌ها و شهروندان، افسانه‌ی شهر گم‌نام و چند کتاب دیگر.
این شاعر به ایلنا گفته است: «اگر وضعیت کتاب‌هایم به همین روال ادامه یابد، دیگر روحیه‌ای برایم باقی نخواهد ماند ودست از نوشتن خواهم کشید.»
دلیل اصلی دل‌تنگی محمدعلی سپانلو، منع انتشار تاریخ‌شفاهی اوست. سری تاریخ شفاهی، مجموعه گفتوگوهایی است که به بررسی زندگی، آثار و روابط شخصی نویسنده‌ها و شاعران بزرگ ایران می‌پردازد.
سپانلو درباره کتاب زندگی‌نامه‌اش می‌گوید: «این کتاب، متشکل از گفتوگوهایی با من است که از خصوصی‌ترین خاطره‌هایم تا گفت‌وگوهایم با شخصیت‌های بزرگ ادبیات جهان را دربرمی‌گیرد. گفتوگو با لویی آراگون، آگاتا کریستی، نجیب محفوظ و چند نویسنده‌ی بزرگ دیگر در این کتاب گنجانده شده است. خاطراتی هم از شاعران بزرگی هم‌چون شاملو، اخوان، رویایی و منوچهر آتشی و دوستان نزدیک من در کتاب آورده شده است.»
دبیر مجموعه تاریخ شفاهی ادبیات ایران گفته است: «باتوجه به این‌که سپانلو از شخصیت‌های تاثیرگذار ادبیات ایران بوده است و روابط گسترده‌ای با دیگر اهالی ادبیات و هنر ایران داشته است، خاطرات او بخش مهمی از تاریخ ادبیات مدرن ایران است و تاریخ شفاهی زندگی سپانلو، تاریخ زندگی دیگر نویسندگان ایران نیز خواهد بود.»
شعرهای رزه آوسلندر ترجمه شد
اما به سراغ ترجمه شعر جهان به زبان فارسی می‌رویم. این هفته خبر رسید که برای اولین بار کتابی مستقل از شعرهای «روزه آوسلندر» (Rose Ausländer) ترجمه شد و قرار است به زودی منتشر شود.
فانوس بهادروند در گفتوگو با خبرگزاری مهر، گفت: «مجموعه‌ای از اشعار «روزه آوسلندر» شاعر زن آلمانی را در کتابی با عنوان «درخت ممنوع» ترجمه کرده‌ام و قصد دارم آن را برای چاپ به انتشارات ابتکار نو بدهم. این کتاب دربردارنده حدود 80 قطعه شعر کوتاه و بلند از آوسلندر است و فکر می‌کنم حجم آن به 200 صفحه برسد.»
رزه آوسلندر
روزه آوسلندر سال 1901 در شهر آلمانی‌زبان بوکووینا واقع در روسیه امروزی به دنیا آمد و در سال 1988 در شهر دوسلدورف آلمان درگذشت. ازجمله آثار او می‌توان به «تابستان کور»، «رنگین کمان»، مجموعه شعر «نیویورک»، اشعار «شهر منهتن»، «انگیزه‌های اسارت‌گاهی»، «بدون ویزا»، «همه چیز انگیزه شعر شده»، «نفس‌ام نیش می‌زند» و «شهر ونیز غرق شدنی نیست» اشاره کرد.
او از مشهورترین زنان شاعر آلمانی زبان قرن بیستم است و در شعرهایش به فاجعه‌های این قرن و نابودی زیبایی مناظر طبیعی اروپای شرقی به دلیل جنگ پرداخته است. آوسلندر در نیمه دوم قرن بیستم با کمک پُل سلان با فرهنگ آوانگارد و شعر مدرن آلمان آشنا شد. او ده‌ها سال وادار به مهاجرت و نیز تبعید خودخواسته به آمریکا شد و به همین خاطر چندین سال اشعارش را به انگلیسی می‌سرود و چاپ می‌کرد چون به قول خودش در زبان آلمانی لال شده بود. اشعار او را حدود 25 هزار قطعه حدس می‌زنند.
عاشقانه‌های هاینریش هاینه در ایران
هم‌چنین «علی عبداللهی»، دیگر مترجم آلمانی‌زبان مطرح ایران این هفته گزیده‌ای از شعرهای عاشقانه «هاینریش هاینه»، شاعر آلمانی قرن ۱۹ میلادی، را در کتابی دوزبانه به نام «درختان ممنوع» منتشر کرد.
در این مجموعه، علاوه بر شعرهای عاشقانه هاینه، ترجمه برخی از شعرهای سیاسی و تاریخی و برخی سروده‌های طنز او نیز منتشر شده است.
عاشقانه‌های محمود درویش
اما عاشقانه دیگری نیز در راه است. عاشقانه‌های «محمود درویش»، به هم‌راه شعرهایی درباره زندگی این شاعر بزرگ معاصر عرب در ایران منتشر می‌شود.
«رد پروانه» شامل شعرهای درویش – شاعر فقید فلسطینی – درباره زندگی روزمره‌اش توسط مریم حیدری ترجمه شده و به گفته او، بعد از یک سال و نیم مجوز نشر دریافت کرده و قرار است به زودی توسط نشر چشمه منتشر شود.
نمایش‌گاهی از آثار عباس صفاری
خبر جالبی که این هفته منتشر شد، و توجه علاقه‌مندان به شعر معاصر ایران را به خود جلب کرد این بود که «عباس صفاری»، شاعر نام‌آشنای ایرانی که در آمریکا زندگی می‌کند قرار است به‌زودی مجموعه‌ای از تابلوهایش را در تهران به نمایش بگذارد.
عباس صفاری برای این نمایش‌گاه دو مجموعه بیست و پنج تایی از آثار وودکات آماده کرده است. مجموعه نخست با عنوان «کلاهی که باد برد» و مجموعه دوم با عنوان «به پیشباز نسیم» به نمایش درخواهد آمد.
مهم‌ترین درونمایه آثار عباس صفاری در این دو مجموعه بادگیرهای یزد و زندگی مردم در دوران بحران اقتصادی در سال‌های دهه ۳۰در آمریکاست.
شعرهایی از توماس هاردی، هینی و کیتس بر دیوار قطارهای لندن
و آخرین خبر این‌که امسال برای بیست و پنجمین سال پیاپی اشعاری برای چاپ در مترو لندن انتخاب شدند. این طرح در سال 1986 آغاز شد.
در میان اشعاری که برای چاپ در قطارهای مترو لندن انتخاب شده اند، قطعه‌هایی از توماس هاردی، شیموس هینی، و جان کیتس، به چشم می خورد.
هدف از اجرای این طرح، این است که مسافران قطار در مدتی که در قطار هستند، چیزهایی برای خواندن داشته باشند.
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
