«ترکیبی آسمانی به نام ژله پادشاهی»

هادی ناصری/ رادیو کوچه

با گسترش دانش و صنعت زنبورداری و اثبات نقش مهم زنبور عسل در سلامت زندگی، شاخه‌ای از علم به این نقش زنبور اختصاص یافته‌است: زنبور درمانی (Apitherapy). زنبور درمانی به مفهوم استفاده از فرآورده‌های زنبور عسل چون عسل، زهر، گرده و… در درمان بیماری‌هاست. این شیوه به شکل سنتی قدمت بسیاری داشته و اکنون نیز بصورت آکادمیک در بسیاری از کشورها اجرا می‌شود.

یکی از شاخه‌های علم زنبور درمانی که در حقیقت درمان با یک محصول زنبور عسل محسوب می‌شود، درمان با «ژله پادشاهی» (Royal Jelly) است. ژله پادشاهی به اسامی دیگری چون ژله رویال،  ژله سلطنتی، شاه انگبین، شیر زنبور عسل، اکسیر جوانی، شهد شاهدانه و غذای ملکه نیز نامیده می‌شود.

ژله پادشاهی ترکیبی بسیار ارزشمند و غنی از انواع ویتامین‌ها، چربی‌ها، قند‌ها و پروتئین‌هاست که بطور طبیعی توسط زنبور عسل تولید می‌شود

ژله پادشاهی ترکیبی بسیار ارزشمند و غنی از انواع ویتامین‌ها، چربی‌ها، قند‌ها و پروتئین‌هاست که بطور طبیعی توسط زنبور عسل تولید می‌شود. ژله پادشاهی دارای خواص بی‌نظیری چون کاهش چربی مضر خون، تنظیم سیستم هورمونی بدن، محرک رشد، افزایش‌دهنده مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها و… است. ژله پادشاهی در حقیقت غذای ملکه زنبور عسل است که توسط زنبور کارگر جوان (پرستار) تولید می‌شود و به همان صورت که ترشح می‌شود به لارو ملکه خورانیده می‌شود، بنابراین مقدار آن به حدّی نیست که بتوان آن را فرآورده زنبورداری سنتی به حساب آورد و تنها در زنبورداری صنعتی و مدرن و زمانی که مقدار زیادی از آن برای لارو ملکه تولید شود برداشت آن ممکن است.

ملکه در روز چند هزار تخم می‌گذارد که این باروری فوق‌العاده خود را مدیون ژله پادشاهی است. این باروری شگفت‌انگیز و عمر طولانی ملکه در مقایسه با دیگر زنبوران به سبب تغذیه از ژله پادشاهی مردم را به این باور می‌رساند که ژله پادشاهی اثرات مشابهی را در انسان‌ها به بار می‌آورد. در اوایل دهه 1950 مقالاتی از این اثرات ژله پادشاهی در مطبوعات فرانسه منتشر شد که محققان نتوانستند منبع این اطلاعات را بیان کنند بنابراین، این اثرات بی‌اساس پنداشته شد.

ژله پادشاهی یک ماده یکنواخت با حالتی خمیری تقریبن مایع، رنگ آن سفید مایل به زرد یا بژ، با بوی تند اسیدی و طعم ترش است. ژله پادشاهی کمی در آب محلول است و چسبندگی آن بر اساس مقدار آب موجود و کهنگی آن تغییر می‌کند (به تدریج چسبناک‌تر می‌شود). برخی ذرات باقی‌مانده در ژله پادشاهی علامت خالص بودن آن است برای مثال می‌توان حتی به پوست لاروها و تکه‌های موم اشاره کرد.

اجزای اصلی ژله پادشاهی به ترتیب عبارتند از آب (حدود 60 درصد)، پروتئین‌ها، قندها، چربی‌ها و مواد معدنی. تمامی اسیدآمینه‌های ضروری انسان در لیست 29 عددی اسیدهای آمینه موجود در ژله پادشاهی وجود دارند که این ترکیب را در رده محدود ترکیبات دارای این نوع اسیدهای آمینه جای می‌دهد. تعدادی آنزیم و یک ماده شبه انسولین نیز در این ترکیب مشخص شده‌است. قندها بیشتر شامل فروکتوز و گلوکز بوده و ساکارز و مالتوز و برخی دیگر قندها نیز در ژله پادشاهی موجودند.

محتوای چربی بی‌نظیر ژله پادشاهی از اسیدهای چرب آزادی که ساختمان‌های غیرمعمول و ناشناخته دارند تا مقدار ناچیزی کلسترول و کمی هیدروکربن‌های غیرصابونی مانند عصاره موم تشکیل می‌شود. انواع مواد معدنی چون پتاسیم، کلسیم، سدیم، روی، آهن، مس و منیزیم در ترکیب ژله یافت می‌شوند.

ژله پادشاهی از برخی ویتامین‌ها نیز غنی است. ویتامین‌هایی چون گروه B بیشترین مقدار را در ژله پادشاهی دارند (نوع B5 و B6) و میزان ویتامین C در ژله بسیار اندک است. برخلاف بیشتر مقالات به زبان فارسی که با تأکید از موجودیت ویتامین‌های محلول در چربی در ترکیب ژله پادشاهی صحبت کرده‌اند، این ویتامین‌ها (A، D، E، K) در ترکیب ژله وجود ندارند.

در مقالات علمی و مشهور ژله پادشاهی را به عنوان «ماده ناشناس» معرفی می‌کنند به این دلیل که دانش بشری هنوز قادر به درک فعالیت‌های زیستی (مسلم و مفروض) در این ترکیب نیست و هنوز بسیاری از این فعالیت‌ها بطور قطعی ثابت نشده‌اند. با این‌حال برخی خواص این ترکیب آسمانی بدین قرارند: کاهش چربی خون، تنظیم هورمون‌ها، تسریع در بهبودی ناتوانی جنسی، کمک به رشد استخوان، محرک رشد، اشتهاآور، رفع سختی رگ ها، بهبودی روماتیسم مفصلی، درمان افسردگی، افزایش دهنده مقاومت بدن در مقابله با عفونت‌ها، جلوگیری از پیری زودرس، تغییر خصوصیات خون، درمان سل مزمن، تحریک متابولیسم، مقابله با اثرات جانبی داروهای روانگردان، به عنوان مکمل غذایی (بیشترین مصرف در دنیا) و در نوزادان زودرس، درمان فشار خون پایین و تسریع کننده التیام زخم. ژله پادشاهی هم‌چنین به عنوان ترکیب در مواد دارویی و لوازم آرایشی (مرغوب) نیز استفاده می‌شود.

کاهش چربی خون، تنظیم هورمون‌ها، تسریع در بهبودی ناتوانی جنسی، کمک به رشد استخوان، محرک رشد، اشتهاآور، رفع سختی رگ ها، بهبودی روماتیسم مفصلی، درمان افسردگی، افزایش دهنده مقاومت بدن در مقابله با عفونت‌ها، جلوگیری از پیری زودرس، تغییر خصوصیات خون، درمان سل مزمن از خواص این ژله پادشاهی است

هیچ‌گونه اثرات سمی در ژله پادشاهی برای مصارف خارجی، به عنوان ماده غذایی یا برای تزریق مشاهده نگردیده است. با این وجود عکس‌العمل‌های حساسیت در نتیجه تماس یا تزریق آن ممکن است روی دهد. در صورت بروز این واکنش‌ها، مصرف آن باید فورن قطع شود.

آمار و ارقام رسمی از بازار تولید، صادرات و واردات ژله پادشاهی بطور رسمی وجود ندارند و تنها برآوردها موجود هستند. کشور چین به عنوان بزرگترین تولید کننده و صادر کننده ژله پادشاهی با تولید سالانه در حدود 500 تن شناخته می‌شود که 60 درصد تولید دنیا به حساب می‌آید. تقریبن تمام این میزان به ژاپن (بزرگترین مصرف کننده)، اروپا و آمریکا صادر می‌شود. کره، تایوان، ژاپن در خاور دور، مکزیک در قاره آمریکا و برخی کشورهای اروپای شرقی نیز در امر تولید و صادرات ژله پادشاهی دخیلند.

بهترین نحوه مصرف ژله پادشاهی بدین صورت است که هر روز صبح ناشتا یک قاشق مرباخوری مخلوط ژله و عسل را در زیر زبان قرار داده تا با بزاق دهان مخلوط گردد. این کار حداقل باید به مدت سه هفته تکرارشود. ژله پادشاهی در انواع مختلف بسته‌بندی‌ها و اشکال مانند قرص، کپسول، پودر، خمیر و مایع در بازار موجود است.

منابع:

1-      ارزش افزوده فرآورده‌های زنبور عسل؛ ترجمه دکتر محمد عراقی، دکتر علی یوسف حکیمی؛ انتشارات دانشگاه زنجان، ص 207 تا 233

2-      زنبور درمانی، ترجمه دکتر احمد چیت ساز، مهندس مظاهر سیدی ؛ انتشارات نصوح

3-      Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Royal_jelly

4-      Pureroyaljelly: http://www.pureroyaljelly.com/

5-      Draperbee: http://www.draperbee.com/info/royaljelly.htm

«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»