سروش / رادیو کوچه
پنی‌سیلینها گروهی از داروهای آنتی‌بیوتیک هستند که در برابر ارگانیسمهای آسیب‌پذیر به خصوص باکتریهای گرم مثبت به کار می‌روند. پنی‌سیلینها اولین گروه از دسته آنتی‌بیوتیکهای بتالاکتام هستند.
کشف‌پنیسیلین، به همت الکساندر فلمینگ، پزشک‌انگلیسی و استادمیکروب‌شناسی‌دانشگاه لندن بود که برای همین کشف به طور مشترک برنده جایزه پزشکی نوبل شد. اولین بار نیز در12ژانویه1941از این دارو استفاده شد.
در سپتامبر سال 1929فلمینگ مشغول تحقیق درباره آنفلوانزا بود. ضمن انجام کارهای معمول آزمایشگاهی که می‌بایست کشت‌های باکتریایی را که در ظرفهای پهن در پوش‌دار رشد کرده بودند زیر میکروسکوپ بررسی کند، متوجه شد که در یکی از ظرف‌ها ناحیه شفافی به وجود آمده است. تحقیقات بیشتر نشان داد که ناحیه شفاف در اطراف نقطه‌ای بود که به احتمال فراوان وقتی سرپوش ظرف گذاشته نشده بود، تکه‌ای کپک به درون آن افتاده بود. فلمینگ با به خاطر آوردن تجربیاتش در زمینه لیزوزیم، نتیجه گرفت که کپک چیزی تولید می‌کرد که باعث مرگ باکتریهای استافیلوکوک در ظرف کشت شده بود.
فلمینگ تعریف کرد: «اگر تجربیات قبلی‌ام نبود (درباره لیزوزیم) چه بسا مانند کاری که بسیاری از باکتری‌شناسان دیگر پیش از این کرده بودند ظرف را به دور می‌انداختم. به احتمال زیاد برخی از باکتری‌شناسان هم متوجه تغییراتی مشابه آنچه من دیدم شده بودم، اما چون علاقه‌ای به مواد ضد باکتریایی طبیعی وجود نداشت، کشت‌ها را به دور اندخته بودند. من به جای آنکه مطابق رسم زمانه کشت‌های آلوده را دور بیندازم، تحقیقاتی انجام دادم.
فلمینگ کپک را جدا کرد و آن را به عنوان یکی از اعضای جنس پنی‌سیلیوم شناخت و ماده آنتی بیوتیکی را که تولید می کرد پنی سیلین نامید. بعدها گفت: «هزاران کپک مختلف وجود دارد و هزاران باکتری مختلف، و این که بخت، کپک را در لحظه مناسب در نقطه مناسب بگذارد مثل برنده شدن در مسابقه بخت آزمایی بود.»
ذکر هزاران باکتری مختلف آن قدر هم بی‌مورد نبود، چون گرچه پنی‌سیلین برای باکتریهای متعددی، ازجمله استافیلوکوک، مرگ‌بار است، اما بر برخی از انواع دیگر باکتری‌ها اثری ندارد. خوشبختانه باکتری‌هایی که پنی سیلین از بین می برد، سبب بسیاری از عفونت‌های شایع و خطرناک در انسان هستند.
البته در سال 1929استفاده از کپک برای مقابله با عفونت ، ابتکاری کامل و نوظهوری نبود. لویی‌پاستور و همکارش ژ. ف. ژوبر در سال 1877 نشان داده بودند که گاه میکروبی از رشد میکروبی دیگر جلوگیری می‌کند. نوشته‌اند که درعهد باستان مصریان و رومیان از کپک نان استفاده می‌کردند، اما هزاران کپک مختلف بر نان می‌رویند که تنها چند نوع آن‌ها چیزی تولید می‌کنند که با عفونت مقابله کند. قاعدتاً فلمینگ هم از این مسئله مطلع بود و به همین سبب در می‌یابیم که چرا شگفت زده شد.
فلمینگ در ادامه نشان داد که پنی سیلین برای جانوران سمی نیست و به یاخته‌های بدن آسیبی نمی رساند: «همین سمی نبودن پنی‌سیلین برای گویچه‌های سفید بود که باعث شد متقاعد شوم روزی به عنوان ماده‌ای دارویی شناخته خواهد شد. وقتی پنی‌سیلین خام در خون انسان آزمایش می‌شد، رشد استافیلوکوک‌ها را در رقت 1 در 1000 بطور کامل مهار کرد، اما اثر سمی آن بر گویچه‌های سفید چیزی بیش از محیط کشت اولیه نبود. آن را به جانوران نیز تزریق کردم، و در ظاهر هیچ اثر سمی نداشت. چند آزمایش ابتدایی (بربیماران) نتایج مطلوبی داد اما اتفاق معجزه آسایی رخ نداد و فهمیدم که باید آن را غلیظ می‌کردیم . سعی می‌کنیم پنی‌سیلین را تغلیظ کنیم اما دریافتیم که پنی‌سیلین به سرعت خراب می‌شود، و روشهای به ظاهر ساده ما فایده‌ای نداشتند.»
استفاده از پنی سیلین نه تنها جان هزاران نفر را طی جنگ جهانی نجات داد، بلکه عاملی شد تا برای کشف آنتی بیوتیک‌های دیگر، از جمله خانواده‌ای از ترکیبات مشابه شیمیایی پنی سیلین به نام سفالوسپورینها، پژوهش‌هایی انجام گیرد. برخی از این آنتی بیوتیک‌های جدید در مبارزه با باکتری‌هایی که به پنی سیلین مقاوم‌اند موثر هستند .
فلمینگ، فلوری و چین جایزه نوبل در فیزیولوژی یا پزشکی را در سال 1945 بطور مشترک بردند. هر سه بعدها به سبب پژوهش‌هایشان، که منجر به تسکین آلام و نجات جان‌های بی‌شماری شده بود، به لقب سِر نایل شدند.
سِرالکساندر فلمینگ به بهره‌ای که از بخت یاری برد، آگاه بود. یک بار گفت: «سرگذشت پنی‌سیلین جنبه عاطفی خاصی دارد و نشان می‌دهد که چقدر بخت، اقبال، سرنوشت، تقدیر، یاهر چیزی که اسمش را می‌گذارید، در زندگی هر کس نقش دارد . باید اضافه کنم که اگر هوشمندی یا اگر بخواهیم اصل اساسی تعریف والپول از بخت‌یاری را به کار ببریم ذکاوت فلمینگ نبود، تصادف‌هایی که برایش اتفاق افتادند به هیچ چیزی نمی انجامیدند.»
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
