محبوبه / رادیوکوچه
بیستم مهر برابر با دوازدهم اکتبر مصادف با «روز بزرگ‌داشت حافظ» است. وی از بزرگ‌ترین شاعران نغزگوی ادبیات فارسی است.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
حافظ با قدرتی که در بیان اشعار به فصیح‌ترین و خوش آهنگ‌ترین عبارات داشته، توانسته خود را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین شاعران ایران قرار داده و دیوانش را مورد قبول خاص و عام ساخته است.
صبحدم از عرش می‌آمد خروشی، عشق گفت قدسیان گویی که شعر حافظ از بر می‌کنند
«خواجه شمس‌الدین محمدبن محمد»، ملقب به «حافظ شیرازی» در اوایل قرن هشتم هجری قمری و حدود سال ۷۲۷ در شیراز زاده شد. پدرش بها‌الدین، بازرگان و مادرش اهل کازرون بود. پس از مرگ پدر، شمس‌الدین کوچک نزد مادرش ماند و در سنین نوجوانی به شغل نانوایی پرداخت.
در همین دوران به کسب علم و دانش علاقه‌مند شد و به درس و مدرسه پرداخت. بعد از تحصیل علوم، زندگی او تغییر کرد و در جرگه طالبان علم درآمد و به مجالس درس علمای بزرگ شیراز راه یافت و به تحقیق و مطالعه کتاب‌های بزرگان آن روزگار پرداخت.
او هنوز دهه بیست زندگی خود را سپری نکرده بود که به یکی از مشاهیر علم و ادب دیار خود تبدیل شد. وی در این دوره علاوه بر اندوخته عمیق علمی و ادبی خود «قرآن» را نیز کامل از حفظ داشت و از این روی تخلص «حافظ» بر وی گذاشته شد.
حافظ مردی بود ادیب، عالم به علوم ادبی و شرعی و آگاه از دقایق حکمی و حقایق عرفانی. استعداد خارق‌العاده او در تلفیق مضامین و آوردن صنایع گوناگون بیانی در غزل او را سرآمد شاعران زمان خویش و حتا تمامی شاعران زبان فارسی کرده است.
او از بهترین غزلیات مولوی، سعدی، کمال، اوحدی، خواجو و سلمان استقبال کرده است اما دیوانش به قدری از بیت‌های بلند و غزلیات عالی و مضمون‌های نو پر است که این تقلیدها و تاثیرها در میان آن‌ها کم و ناچیز دیده می‌شود.
علاوه بر این، مرتبه والای او در تفکر عالی و حکمی و عرفانی و قدرتی که در بیان آن‌ها به فصیح‌ترین و خوش آهنگ‌ترین عبارات داشته، وی را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین شاعران ایران قرار داده و دیوانش را مورد قبول خاص و عام ساخته است.
این نکته را نباید فراموش کرد که عهد حافظ با آخرین مراحل تحول زبان فارسی و فرهنگ اسلامی ایران مصادف بود. از این روی زبان و اندیشه او در مقایسه با استادان پیش از وی به ما نزدیک‌تر است.
برخلاف اطلاعات حافظ به نکات عرفانی، حافظ پیرو طریقتی خاص نبوده است بلکه به عقیده بسیاری، خود او به تنها مراحل سلوک و کمال را طی کرده و به درجاتی نیز رسیده است.
دیوان حافظ که مشتمل بر حدود پانصد غزل، چند قصیده، دو مثنوی، به نام‌های «آهوی وحشی» و «ساقی نامه»، چندین قطعه و تعدادی رباعی است و تا کنون بیش از چهارصد بار به اشکال و شیوه‌های گوناگون، به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان به‌چاپ رسیده است. شاید تعداد نسخه‌های خطی ساده یا تذهیب شده آن در کتاب‌خانه‌های ایران، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و حتا کشورهای غربی از هر دیوان فارسی دیگری بیشتر باشد.
از نکات قابل توجه درباره دیوان حافظ، رواج «فال گرفتن» از آن است، که سنتی تازه نیست و از دیرباز درمیان آشنایان شعر او متداول بوده است و هنگام تفال از دیوان حافظ، او را به عزیزترین کسانش یعنی به خداوند و معشوقه‌اش «شاخ نبات» قسم می‌دهد. و چون در هر غزلی از دیوان حافظ می‌توان به هر توجیه بیتی را حسب حال فال گیرنده یافت، او را «لسان‌الغیب» لقب داده‌اند.
نگاه حافظ به جهان هستی نگاهی فراگیر است به گونه‌ای که تمام مسایل مادی و معنوی را با بیانی شیرین و محکم و با به‌کارگیری استعاره و تشبیه، ایهام و مجاز و سایر صناعات ادبی بیان می‌کند.
زمانی که با شاعری چون حافظ رو به رو هستیم در واقع با جهانی سرشار از ظرافت و معنا رو به روییم. گسترگی معنایی در شعر او به حدی است که هر کس از دیدگاه خویش مفاهیم ذهنی متناسب با تفکر خود را در شعرش پیدا می‌کند و نظری خاص درباره او ارایه می‌دهد.
اصطلاحات عرفانی که در شعر حافظ به‌کار برده می‌شود، در اثر آگاهی کامل و شناخت معنایی صحیح است اما به واقع حافظ قبل از این‌که عارف باشد شاعری بزرگ و تواناست و تفکر شاعرانه‌اش بر عرفان او برتری دارد.
وی شاعری است که در قرن حاکمیت زهد و ریا و خفقان، شعری فراگیر و رندانه دارد و از همه مسایل جهان هستی با بیانی ظریف و رندانه سخن می‌گوید و هم‌واره از تظاهر و تزویر دوری می‌جوید و شعر برایش جنبه‌ای متعالی و آرمانی دارد.
اشعار حافـظ شیـرازی بـا الـهـام از مفاهیم قرآنی سروده شده است و ایـن اشعـار حـاوی کنایات و استعارات زیبا و بی‌نظیر است.
و سرانجام این شاعر پرآوازه ایران زمین در سال ۷۹۱ یا ۷۹۲ هجری قمـری درگذشت.
منبع‌ها:
گوگل
آفتاب
ویکی‌پدیا
رشد
«نوشته فوق می تواند نظر نویسنده باشد و الزامن نظر رادیو کوچه نیست»
